| A | B | C | D | E | F | G | H | I | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | X | Y | Z |

Præfatio — Ad usum — Index abbreviationum — Tota editio 1996 — Tota editio 1997

Vademecum in opus Saxonis
et alia opera Danica
compendium
ex indice verborum

Hoc est tomus II (auctore Franz Blatt) operis Gesta Danorum ut appellantur; tomus II labori meo fuit fundamentum, sed necessitate coactus omnia errata atque delicta in huius temporis scriptorio facta emendavi ut spero. Notionibus modo et constructionibus servatis omnes pæne notas ad textum nonnisi exempli gratia omisi ad unumquemque locum celeriter perspiciendum; id quod in animo habebam. Angulatis uncis [ ] propria ad deliberandum digna annotavi et omni tempore cum RH signavi. Facultates mechanicae omnes magistros linguae latinae ex amatoribus in exploratores huius artis fecerunt; ob eam causam supplementa huius opusculi sequentur et nos complures et varios auctores cognoscere et legere sperabimus.
Reimer Hemmingsen †
[Porsevænget 5]
[DK-8600 Silkeborg]

 

 

Ad usum

Ordo post lemmata hic est:
  • Si satis est significationem simplicem afferre, divisionem non invenies.
  • Quod nisi ita est, divisio notionum et constructionum est haec:
  • Voces quae in duo sola capita dividendae sunt, parvis litteris (a-b etc.) dividuntur
  • Secundo numeri arabici adhibentur (1 a-b; 2 a-b etc.)
  • Tertio litterae maximae adhibentur (A 1 a-b;2 a-b;B 1 a-b, 2 a-b etc.)
  • Quarto numeri Romani adhibentur (I A 1 a-b;2 a-b;B 1 a-b, 2 a-b; II identidem etc.)
    • Voces ordine alphabetico afferuntur ita tamen ut participia post verba, adverbia post adiectiva ponantur; ut participia et adverbia derivata esse monstretur, lemmata ista a margine maiore spatio separata sunt.
    * ante lemma ostendit non omnes locos Saxonicos allatos esse;
    ‡ ostendit vocem ante finem sexti saeculi post Chr. natum inveniri non posse;
    [ ] indicantur alia ad recensionem vel ad formas pertinentia.

    Index abbreviationum
    aa, bb etc. pro littera Graeca
    abs. absolute
    adi. adiectivus/adiective
    app. apponitur
    c. cum
    coni. coniunctivus
    consec. consecutivus
    demin. deminutivus
    demonstr. demonstrativus
    e.g. exempli gratia
    enunt. prim. /sec.
         enuntia prima
         enuntia secunda
    f. femininum
    g.c. genus commune
    gr. graece
    i.e. id est
    imp. imperativus
    i.q. idem quod (synonyma)
    		 m. masculinum
    n. neutrum
    obi. obiectus
    opp. opponitur
    pers. persona
    pos. positivus
    poss. possessivus
    q.v. quod vide
    ® id quod in Indice Saxonis non est
    RH meo iure et culpa in Latinum translatum, citatum vel explicatum
    sc. scilicet
    sim. similia
    sqq. sequentes
    subi. subiectivus / subiectum
    superl. superlativus
    s.v. sub voce
    syn. synonymon
    t.t. terminus technicus
    v. vide
    Gertz M: Scriptores minores historiae danicae.Vol. I et II
    Gertz S: Vitae sanctorum danorum Libellus I, II et III
    MGH: Monumenta Germaniae Historica Scriptorum
    A.M. Albertus Magnus Ausgewählte Texte Darmstadt 1981


    | A | B | C | D | E | F | G | H | I | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | X | Y | Z |

    Præfatio — Ad usum — Index abbreviationum — Tota editio 1996 — Tota editio 1997


    S
    sab(b)atum = feria septima (dies lunae), dies solemnis, = septimana 95, 21, (sexta sabbati, prima sabbati)
    sabulum, -i i.q. harena, terra harenæ plena; plur. Gertz S 101, 1
    saccus, -i vas vinarium
    sacellum i.q. locus deo sacratus 1 de choro ecclesiæ christianæ 2 de delubro pagano 3 i.q. simulacrum dei pagani
    *sacer, -a, -um [, -sacra, -sacrum RH.] I adi.A i.q.sanctus, religiosus, consecratus 1 spectat ad religionem Christianam a de hominibus b de rebus ad religionem pertinentibus 2 spectat ad paganos a de dis paganis b de rebus ad cultum paganum pertinentibus B i.q. horrendus, terribilis, de morbo quodam II subst. n. pl. A speciatim a de religione Christiana a nude b c.gen.rei c c.gen.personæ d c.adi. 2 de cultu pagano a nude b c.gen. B generatim de moribus et institutis humanis 1 c.gen. 2 c. adi.
    sacerdos, -tis 1 de eorum ordine qui sacris christianis præsunt (syn. clerici, sacrorum administratores) a generatim b speciatim de episcopo 2 de iis qui cultui pagano præsunt a nude b c.adi c c.gen. (de deo qui colitur)465, 23
    sacerdotalis, -e i. ad sacerdotem vel ad clerum pertinens (nonnisi de ecclesia Christiana)
    sacerdotium, -i i. sacerdotis dignitas et officium 1 generatim de ministris ecclesiæ a nude b c.gen. c cadi. 2 speciatim de (archi)episcopatu a nude b c.adi; Gertz S 319, 11 = sedes episcopalis
    sacramentum, -i 1 i.q. iusiurandum, de fide verbis solemnibus data 2 de baptismate; Gertz S 60, 5 0 sacramentum eucharistiæ; sacramenta = cultus; Gertz M sacramenta = hostia vel reliquiæ sanctorum
    sacrarium, -i 1 proprie de loco consecrato, de ædificiis Christianorum sacris, de ecclesiis a nude b c.adi. 2 translate fere i.q. thesaurus ; vel sacraria = locus sacer, ædes Gertz S 93, 9
    sacrificium, -i 1 proprie de rebus divinis a de cultu pagano b de ritu Christiano (i.q. missa) 2 translate; sacrificium celeste = confectio corporis Christi in summa missa Gertz S 239, fragm.II, 7, sacrificium domini 336, 5
    sacrilegium, -i i. violatio rei sacræ 1 speciatim a de violatione ritus pagani 72, 21 b de violatione sacrorum Christianorum 262, 4 2 generatim i.q. impietas, scelus
    sacrilegus, -a, -um de eo qui sacra violat 1 adi. 2 subst.
    ‡sacrista, -æ m. i. custos ædificiorum et sacrorum Christianorum;= sacristanus Gertz S 344, 24; = thesaurarius Qui reliquias et ornamenta vasaque omnis generis custodiret (locus nullus)
    ® sacristia = sacrarium ubi sacra ecclesiæ asservantur Gertz M
    sacro, -avi i. sacrum facio, dico, consecro 1 c. obi. et abl. 2 abs.
       sacratus, -a, -um i.q.sacer, deo dedicatus 339, 17 : sacratissimis ossibus (de reliquiis viri sancti)
    sacrosanctus, -a, -um i. inviolabilis
    sæculum, -i 1 sing. fere i.q. tempus, semper de præterito tempore 2 i.q. longum annorum spatium
    *sæpe 1 pos. i.q. crebro, frequenter 2 comp. a vi comparationis non obscurata (sequitur quam) b vi comparationis debilitata i.q. identidem
    sæpenumero i.q. sæpissime
    sæpes, -is f. ( Gertz S 346, 10 ; masc.) 1 i.q. sæptum quo clauditur ager 2 de sæptis in aqua ad pisces capiendos positis (gurgustiis < gurgustium < gurges Georges)
    sæpio, -si, -tum, -ire i.q. munio, custodiæ causa circumdo (nonnisi pass.)
       sæptum 1 i. locus sæptus et munitus 2 i.q. cella 445, 17; Gertz S 148, 16 septa = ambitus: intra ecclesiæ septa (teutonice Gewölbe)
    sævio, -ire i. sævus sum, crudeliter ago (nonnisi part.præs. et gerund.) 1 de animantibus a nude b c. præp. 2 de vehementia tempestatis vel maris
    sævitia, -æ i.q. crudelitas, ferocitas, immanitas 1 c.gen. vel pron.poss. 2 c.adi. 3 abs.
    sævus, -a, -um i.q. asper, crudelis, ferus 1 pos. a de rebus b de hominibus 2 superl. a de rebus b de hominibus
    sagacitas, -tis i.q. acumen, calliditas, sollertia (nonnisi c.gen.)
    sagax, -cis i.q. callidus, peritus 1 adi. 2 subst.
       sagaciter i.q. callide
    sagina, -æ i.q. obesitas, adeps
    sagitta, -æ i. iaculum quod arcu emittitur 1 c.gen. 2 c.adi. 3 nude
    sagittarius, -a, -um 1 adi. ad sagittam pertinens 2 subst. de iis qui sagittis pugnant
    sagitto, -avi i. sagittas emitto
    sagulum, -i i. indumentum, pallium
    sal, -is 1 proprie 2 translate de lepore vel ioco faceto
    ® sala i.e.ad solemnia celebranda
    salacitas, -tis i. vis saliendi
    salax, -cis de eo qui pruritum efficit
    salebra, -æ 1 proprie de loco aspero et transitu difficili 2 translate a de rebus adversis b de obiurgatione
    salinum, -i vas in quo sal reponitur 175, 14
    salio, -vi, -tum, -re i. sale condio 142, 27 480, 16
    saltem i.quidem, certe 1 spectat ad sequentia 2 spectat ad antecedentia; Gertz S nichilominus 407, 24
    saltim i.q. saltans
    1 saltus, -us i.actus saliendi, saltatio ;518, 18 fere i.q. fuga
    2 saltus, -us i. locus silvanus et pascuus (nonnisi plur.) 1 c.adi. 2 c.gen. 3 nude
    salubris, -e 1 generatim i.q.sanus, utilis, salutem afferens a pos. b comp. c superl. 2 speciatim spectat ad valetudinem
       salubriter i.q. utiliter, commode
    salubritas, -tis 1 generatim i.q. sanitas, utilitas a c.gen. b nude 2 speciatim spectat ad valetudinem
    salum, -i i.q. mare
    *salus, -tis 1 generatim i.q. incolumitas, integritas, vita a c.gen. vel pron.poss. b c.adi. c nude 2 speciatim a spectat ad sanationem morbi b spectat ad religionem Christianam
    ® salutamen = salutatio Gertz M/RH
    salutaris, -e i.q. utilis, bonus, sanitatem vel salutem afferens 1 generatim a de rebus b de hominibus 2 speciatim spectat ad religionem Christianam
    salutatio, -nis i. actus salutandi
    saluto, -avi i. salutem dico, salvere iubeo; salutare = salvator (ex usu Vulgatæ) Gertz S 352, 5
    salvo, -avi i.q. servo (nonnisi gerund.); salvare Gertz S 21, 6 etc. Gertz M = conservare, salutem afferre ;liberare, eripere aliquem a re;salvatio, salvator
    salvus, -a, -um i.q. incolumis, vivus et sanus 1 de hominibus 2 de rebus
    ® sanatio = curatio RH Gertz S 130, 17 vide sanitas pro curatione sanitas = bona valetudo
    sancio, -xi, -ctum, -cire i.q. decerno, constituo, scisco
    ® sanctificare = consecrare Gertz S 261, 3; Gertz M: sanctificatio = consecratio
    ® sanctimonialis = virgo Domini
    sanctio, -nis i.q. rogatio, lex
    sanctitas, -tis (sanccitas/sancitas)semper spectat ad religionemChristianam 1 generatim fere i.q. fides, pietas, animus pius a c.gen. personæ b c.gen. rei; 439, 19 : quippe quem animi virtus et generis sanctitas tantæ rei iudicem deposcant (fere i.q. nobilitas) c sine gen. 2 speciatim de qualitate viri sancti
    ® sanctuarium Gertz S praecipue = chorus basilicae 120, 4
    sanctus, -a, -um i.q. pius, religiosus (nonnisi de Christianis) 1 adi. a de virtutibus vel rebus ad religionem Christianum pertinentibus b de hominibus 2 subst. m. pl.
       sancte i.q. pie, religiose
    sane 1 vi affirmativa i.q. certe, quidem, nempe; 76, 24 i.q. iure
    *sanguis, -inis m. i.q. (cruor 1 de sanguine effuso) 2 de cognatione a i.q. genus, gens b i.q. proles, de filiis 3 i.q. natura, ingenium
    ® sanguisugus < sanguisuga = hirudo (teutonice Blutegel)
    sanies, -ei f. 1 i.q. sanguis corruptus, venenum quod spuunt serpentes vel dracones 2 i.q. putror
    sanitas, -tis i. bona valetudo; Gertz M = sanatio = valetudo restituta RH
    ® sannio, -onis m. = fatuus/fatua, scurra, -ae m., nugator, -oris(Georges)
    sano, -avi i. sanum reddo, curo
    sanus, -a, -um semper spectat ad animum (nonnisi comp.)
    sapidus, -a, -um i. gratum saporem habens
       sapide i cupide, grate
    sapiens, -tis i.q. peritus, prudens 1 adi. 2 subst. m.;cf. maior natu Gertz S 102, 6
       sapienter i.q. prudenter
    sapientia, -æ i.q. prudentia 1 c.gen. 2 sine gen.
    sapio, -ivi, -ere i. sapens, prudens, sanus sum
    sapor, -is m. 1 proprie i.q. gustus a c, gen. b sine gen. 2 translate de epulis delicatis
    sarcina, -æ i.q. onus quod fertur in itinere 1 c.gen. 2 sine gen.
    sarcio, -si, -tum, -cire 1 i.q. reficio, reparo 2 i.q. compenso, medeor
    ® sarcophagus = arca Gertz S 129, 20 ; = sepulcrum Gertz S 357, 2
    sarculus, -i i. instrumentum quo terra foditur vel sarritur
    ® sartor = vestifex Gertz S 439, 3 (< sarcio = reparo vestimentum)vide etiam sector
    sat i.q. satis
    satago, -ere i.q. vehementer cupio;satagere = studere Gertz S 86, 6
    *satelles, -itis m. i.q. stipator, corporis custos, latro (sæpe de viris qui [danice] `hird´ vel `huskarle´nominantur sed prævalente notione in malam partem vergente) 1 c.gen. 2 sine gen.
    satietas, -tis 1 proprie de appetitu cibi satiendo i.q. saturitas a c.gen. b sine gen. 2 translate a i.q. satisfactio vel status satis habendi b i.q. fastidium, tædium
    satio, -avi 1 proprie i.q. cibo vel potu saturum facio 2 translate spectat ad animam i.q. expleo, satisfacio
    ® satirus = Satyrus Gertz M/RH
    *satis 1 pos. i.q. sufficiens, æquus, par a coniungitur cum adi b cum verbo 2 comp. i.q. melius, utilius, potius a adv. b adi. n.
    satisfacio, -feci, -factum, -facere 1 generatim fere i.q. pareo, obedio ; passive i.q. contentus sum 2 speciatim satisfactionem do
    satisfactio, -nis i. actus satisfaciendi
    sator, -is i.q. progenitor, origo
    satrapa, -æ m. i. profectus provinciæ, speciatim comes regius [danice `jarl´ vel `hertug´] 1 c.gen. 2 sine gen.
    satur, -a, -um i.q. satiatus
    saturitas, -tis i.q. satietas cibi
    ® satus, -us = actio serendi vide sero; translate = procreatio, origo, genus GeorgesRH
    saucio, -avi 1 proprie i.q. vulnero a in pugna b de morbo 2 translate i.q. perforo
    saucius, -a, -um i.q. vulneratus 1 in pugna 2 de ebrietate
    saxeus, -a, -um 1 proprie ad saxa pertinens (pro gen.) b c.saxis factus 2 translate de animo, fere i.q. ferreus
    saxum, -i 1 generatim fere i.q. lapis a in natura b ad iactationem in pugna usitatum c ad ædificandum 2 speciatim de lapidibus qui [danice] `runestene´ vocantur
    scaber, -bra, -brum i.q. asper, inæqualis
    scabidus, -a, -um i.q. scabiosus, scabie laborans
    scabies, -ei f. i. asperitas cutis cum pruritu
    scæna, -æ i.q. ludus vel pars ludi
    scænicus, -a, -um i.q. ad scænam pertinens, histrionalis
    scalæ, -arum f. i. machina gradibus constans qua ad ascendendum utimur
    ® scalaris = < scalae, -arum = adv. gradatim
    scalpo, -si, -tum, -ere i.q. rado
    ® scama vide squama
    ® scandalizare =infamare; infamiae obicere Gertz S 305, 26;in perniciosum errorem inducere 383, 16
    ® scandalum (gr.skandalon) quod moleste fertur. Gertz S 126, 16; Gertz M = læsio, damnum
    scando, -di, -sum, -dere i. q. ascendo, conscendo
    ® scansorium (< scansorius, -a, -um < scando = equum scandere/conscendere) = stapia
    scapha, -æ i.q. navis, navicula
    scapulæ, -arum f. i.q. humeri vel superior dorsi pars
    scarabæus, -i i. insecti genus
    scatebra, -æ i.q. eruptio aquæ scatentis, aqua fontis
    scateo, -ere i.q. abunde effluo
    scaturigo, -inis f. i.q. scatebra, aqua scatens
    scaturio, -ire i.q. scateo
    sceleratus, -a, -um i.q. flagitiosus, nefarius, scelestus 1 adi. 2 subst. m.pl.
    ® scelerose adv < scelus = plenus sceleris
    scelestus, -a, -um i.q. sceleratus, scelere contaminatus 1 adi. 2 subst. m.pl.
    *scelus, -eris n. i.q. flagitium, maleficium, probrum (etiam de animo scelerato) 1 nude a generatim b speciatim de stupro 2 c.gen. de sceleris genere
    ‡sceptratus, -a, -um i. sceptro regio ornatus
    sceptrum, -i i.q. baculum, insigne potestatis regiæ, translate 1 i.q. regnum 2 i.q. patria
    ® schedula = folium Gertz M
    schema, -tis n. i.q. forma, figura 1 corporis 2 de forma et ordine litterarum vel nominum 124, 1 : sentiarum schemata (i.q. proverbia)
    schisma, -tis n. i.q. discordia, dissensio ecclesiæ
    schismaticus, -a, -um i.q. dissentiens vel dissentibus adhærens 1 adi. 2 subst. m.pl.
    schola, -æ 1 proprie i.q. locus quo artes liberales et doctrina ecclesiæ docentur 2 translate i.q. doctrina, studium
    scientia, -æ 1 i.q. doctrina, eruditio a abs. b c.gen.obi. 2 i.q. notitia, cognitio
    scilicet habet vim explicandi et accuratius exponendi, fere i.q. quippe, nempe
    scindo, -di, -sum, -ndere i.q. findo, abrumpo
    scindula, -æ i.q. tenuis lamina e ligno
    scintilla, -æ i.q. particula ignis quæ e silice cum cæditur exsilit
    scintillo, -avi i.q. scintillas emitto
    *scio, -vi, -tum, -re i.q. novi, cognitum habeo 1 c.acc. 2 c. quod 3 c.acc. c.inf. 4 c. quæstione indirecta; scire = posse Gertz S 351, 19
       sciens, -tis i.q.gnarus, peritus
       scitum, -i i.q. decretum, iussum
    ® sciscitatio = interrogatio
    sciscitor, -atus sum, -ari i.q. scire laboro, percontor : c. quæstione indirecta
    ® sc(h)isma quod ecclesiam dividit;scismaticus Gertz M/RH
    scissim i.q. scindendo
    ® scissitare Gertz S 245, 11 scissitant = sciunt (? RH) ; =sciscitare = exquirere Georges
    ® scius = gnarus Gertz M
    ® scolares = discipuli scholae monasterii
    ® scolasticus = scholæ magister;studium scholasticum = studium universale Gertz M/RH
    scopæ, -arum f. i.q. instrumentum quo verrimus [vias, pavimentumRH] Gertz M scopare = verrere
    scopulus, -i i.q. rupes, saxum in monte vel in mari eminens
    scortum, -i i.q. meretrix
    ® scotare = tabellâ vendere; scotatio = tabella emptionis
    scriba, -æ m. 1 i.q. minister regis 2 i.q. minister episcopi 3 i.q. sacerdos, sacrorum administrator; Gertz S 108, 23 scribæ = theologi Iudæorum
    scribo, -psi, -ptum, -bere i.q. litteris mando, scribendo narro 1 abs. 2 transitive 3 c. duobus acc. 4 c.dat. 5 c.acc. c.inf.
    ® scrinium = reliquiarium 274, 21 vide et arca /theca
       scriptum, -i n. 1 i.q.epistula, litteræ 2 i.q. historia litteris mandata 3 speciatim de suffragiis scriptis 423, 24; = formula scripta cuius lectio morbidum sanare potest 347, 29
    scripto, -avi i.q. scriptito, sæpe scribo
    scriptor, -is i. qui scribit, auctor librorum historicorum
    scriptura, -æ i.q. ductus litterarum
    scrobis, -is m. i.q. fossa
    scrupeus, -a, -um i.q. scrupis plenus, lapidosus, asper
    scruposus, -a, -um i.q. scrupeus
    scrupulosus, -a, -um i.q. diligens, minuta quæque persequens
       scrupulose i.q. diligenter
    ® scrupulus = sollicitudo Gertz M/RH
    scrutatio, -nis i.q. inquisitio diligens, perscrutatio
    scrutor, -atus sum, -ari 1 i.q. diligenter inquiro, perscrutor a c.acc. b c.acc. et abl. 2 i.q. exploro (sensu militari) 3 i.q. excogito; Gertz M etiam = perlustrare
       scrutabundus, -a, -um i.q. inquirens
    scurra, -æ i.q. ioculator (syn. histrio, app.parasitus);Georges: sannio, nugator, fatuus/fatua
    scurrilitas, -tis i.q. procax dicacitas
    scurriliter i.q. scurræ more, procaciter
    *scutum, -i i. genus armorum ad defensionem
    scyphus, -i i.q. vas potorium, poculum
    *se omittitur 126, 13-14 [sese nonnisi pro acc.] 1 vi reflexiva a refertur ad eiusdem sententiæ subi. (refl. dir., plures comprehendit 496, 34 528, 28) b refertur ad verbi regentis subi. (refl. indir.) sæpissime in acc. c.inf. c refertur ad nomen quod secundum logicam pro subi. est 2 vi reciproca inter se 3 sine vi reflexiva pro pron. is ponitur e.g. 37, 2
    iuncturæ: secum (reflex.dir.), pro `cum eo´ 203, 24, per se , additur ipse, sibi vult, additur quisque; se, sibi pro eum, ei, eo et vice versa; su(u)s pro eius etc.
    secedo, -ssi, -ssum, -dere i.q. abeo, recedo, seorsum eo
    secerno, -crevi, -cretum, -cernere i.q. seiungo, dirimo, separo 1 sensu locali 2 sine sensu locali
    ® secretarius = scriba fidelis, secretorum consiliorum particeps Gertz M/RH ; etiam qui peritus secreta novit
    ® secretarium = sacristia
       secretus, -a, -um 1 adi. a i.q. separatus, semotus, desertus b i.q. occultus, clandestinus 2 n. subst. i.q. arcanum
       secreto i.q. separatim, clam 1 pos. 2 comp. (eodem sensu)
    secessio, -nis i.q. recessus
    secessus, -us 1 generatim i.q. recessus, discessus, absentia a c.gen. b nude 2 speciatim a i.q. receptus(sensu militari, fere i.q. fugæ simulatio) b i.q. locus devius c i.q aditus angustus
    seco, -ui, -tum, -are (vulg. avi-atus)1 proprie i.q. cædo, reseco a c.obi. b abs. 2 translate i.q. divido, seiungo
    ® secreta sc. oratio (Ducange) Gertz S 369, 24
    secretarium, -i i.q. locus secretus, penetrale
    ® secretarius = scriba (abbatis) Gertz S 345, 12
    sectator, -is i.q. qui assidue sequitur, socius
    sectio, -nis i.q. actus secandi 1 c.gen. 2 nude; = messis Gertz S 119, 10
    sector, -atus sum, -ari 1 proprie a i.q. sequor b i.q. insequor, persequor 2 translate a i.q. obsequor, obtempero b periphrastice fere i.q. adhibeo, utor
    ® sector (<seco) = vestifex qui vestimenta nova facit;vide etiam sartor (< sarcio = reparo)
    ® seculum = mundus Gertz S passim ; saepe = æternitas;sed saepius: seculum seculi sive secula seculorum, Gertz M etiam = mundus profanus, = mundus; iunctura a seculo = ab initio mundi
    ® secularis qui est in terris Gertz S 69, 20 ;seculares = seculares canonici 301, 7 ; = laici 320, 6;clerici seculares >< monachi regulares
    ® seculariter = secularium modo Gertz S 358, 19
    ‡secunditas, -tis de vento secundo
    secundo, -avi i.q. secundus sum
    secundus, -a, -um 1 de ordine opp. primus 2 de rebus secundis opp. adversus; Gertz S 279, v.5 secundus + alicui: ut ei quis vix foret secundus = aequalis
       secundo i.q. secunda vice, iterum;additur quoque 236, 36
       secundum e coniectura vix recta
    ® securare = tutum facere RH
    securicula, -æ i.q. securis parva
    securis, -is [acc. securim] i. ferrum quo cædimus
    securitas, -tis i.q. condicio vel status eius qui securus vel tutus est, tranquillitas animi 1 abs. 2 c.gen.
    securus, -a, -um 1 de hominibus i.q. qui sine cura est, tutus a abs. b c.gen.obi. c c.ab 2 de rebus a abs. b c. ab
       secure (nonnisi in comp.) i.q. tuto, sine cura
    secus 1 adv. i.q. aliter a abs. b sequitur quam c sequitur ac 2 præp. c.acc. i.q. apud (de loco), prope; Gertz S 70, 3 = iuxta
    *sed particula adversativa I singula verba coniungit A negatione præeunte B nulla negatione præeunte nota 23, 13 secundo loco ponitur metri causa II sententias inter se opponit A solum ponitur B sed et 1 vi adversativa plus minus debilitata 2 i.q. sed etiam 3 i.q. et 4 i.q. sed etiam C sed et ...quoque i.q. etiam D sed et...pariter (pleonastice) E non modo..sed F sed nec i.q. neque vero 2 i.q. et ne ...quidem 3 i.q. sed ne ...quidem G sed neque 1 i.q. neque vero 2 i.q. et ne...quidem 3 i.q. sed ne ...quidem; Gertz S sed (sed et) = praeterea, quin etiam 19, 7
    sedabilis, -e i.q. qui sedari potest
    sedeo, -sedi, -sessum, -sedere i.q. consideo; Gertz M sedêre : sêdit sententia = permansit sententia; animo sedêre = in animo haerere
    sedes, -is 1 i.q. locus sedendi, habitatio a generatim b speciatim de inferis 2 i.q. sella a de sella remigum b de sede regia ( Gertz S 116, 10 = aedes regia) c de sella pontificali d de fundamento ædis
    sedile, -is n. i.q. sedes, subsellium
    seditio, -nis 1 genratim i.q. discordia, altercatio 2 speciatim i.q. tumultus, motus populi (sæpe de bellis civilibus Daniæ)
    seditiosus, -a, -um 1 adi i.q. turbulentus, qui seditiones facit 2 subst. m.pl. de hominibus seditiones excitantibus
       seditiose i.q. effrenate, turbulente
    sedo, -avi fere i.q. lenio, reprimo, restinguo
    seduco, -xi, -ctum, -cere 1 i.q.seorsum duco 2 i.q.deduco (c. quo minus)
    ® seductor = Satanas Gertz S 112, 14
    sedulitas, -tis i.q. diligentia
    sedulus, -a, -um i.q. studiosus, intentus, assiduus 1 de hominibus a nude b c. inf. 2 de rebus
       sedulo i.q. assidue, studiose, impigre
    seges, -tis f. i.q. fruges in agris nondum demessæ, ex quibus panis conficitur
    segnis, -e i.q. piger, tardus, ignavus
       segniter i.q. tarde, ignave 1 pos.; c. negatione (sæpe nec segniter´ initio sententiæ) 64, 35 2 comp. c. negatione 73, 7
    segnities, -ei f. [130, 26 i.q. inertia RH] 1 abs. 2 c.gen.
    segregatim i.q. separatim
    segrego, -avi i.q. separo
    sella, -æ 1 generatim i.q. sedes, sedile 2 speciatim de ephippio
    semel 1 i.q. una vice (vi peremptoria e.g. 134, 19) 2 i.q. aliquando (vi debilitata) (202, 33 i.q. forte)
    semen, -inis i. quod seritur i. de fructu frumenti 2 de partu hominis
    sementis, -is i.q. satio, seminatio nonnisi translate
    semestris, -e i. qui sex mensium est
    semianimis, -e i.q. semivivus, semimortuus
    ‡semicæsus, -a, -um i.q. dimidia parte percussus
    semideus, -i i. dimidia parte deus, dimidia homo de Baldero 64, 3
    ‡semifusus, -a, -um i.q. pæne labitur
    semilotus, -a, -um i.q. dimidia parte lautus
    seminarium, -i translate i.q. origo, principium (< semen) re vera ubi stirpes et herbae adolescunt RH ; Gertz S 324, 16 proponit = sementis quae facitur.
    seminex, -cis i.q. semianimis
    semino, -avi i.q. in agris effundo
    semisopitus, -a, -um i.q.semisomnis
    semita, -æi.q. callis, via angusta 1 proprie 2 translate
    ‡semivigil, -is i.q.. semisomnis
    semoveo, -vi, -tum, -vere i.q. removeo
    *semper i.q. omni tempore, omne ætatis tempus, usque
    sempiternus, -a, -um i.q. semper durans, perpetuus, æternus
    senatus, -us 1 i.q. concilium deorum 2 de decurionibus urbis [Metz RH] 442, 2
    senecta, -æ 1 i.q. senectus 2 i.q. senex(abstractum pro concreto)
    senectus, -tis i.q. senium, senecta
    senesco, -ere i.q. senex fio
    senex, -is m. i.q. virætate provectus
       senior generatim fere i.q. senex 2 speciatim a de viris in contione præstantibus b de vetustissimo chori membro; vir peritissimus villae (danice oldermand);seniores = maiores aetate
    seni, -æ, -a i.q. sex (sensu distributivo omisso)
    senilis, -e1 i.q. quod ad senectutem pertinens 2 i.q. senis
    senium, -i i.q. ætas senilis, prævalente sensu infirmitatis
    sensatus, -a, -um i.q. sensu pollens, sanus
    sensibilis, -e i.q. qui sentiri vel audiri potest
       sensibiliter i.q. ut sentiri possit
    ® sensficare = sanæ mentis restituere Gertz S 240, epit 8
    sensim 1 i.q. paulatim, pedetemptim (sæpius prævalente sensu `furtim, occulte´) 2 i.q. sensibiliter
    sensualis, -e i.q. sensu præditus, sensus ostendens
    ® sensualitas = voluptas, libido Gertz S 386, 14
    sensus, -us 1 i.q. vis sentiendi a generatim de variis sensibus videndi, audiendi etc. qui morte vel gravi vulnere exstinguuntur b speciatim de sensu doloris 2 i.q. facultas animi, vis cogitandi, ratio 3 fere i.q.animus
    *sententia, -æ 1 i.q. alicui videtur, arbitrium, voluntas, consilium a generatim b speciatim de suffragiis in electione regis latis 2 i.q. opinio 3 i.q. iudicium a generatim b speciatim de exsecratione 4 i, q. decretum, lex 5 i.q. proverbium 6 i.q. argumentum, sensus
    ® sententialiter = per edictum, per iudicium Gertz M
    ® sentiare = sententia ferire Gertz S 316, 23; Gertz M = sententiam ferre
    sentina, -æ 1 proprie a i.q. fundus navis b i.q. aqua in fundo navis confluens 2 translate de vita luxuriosa et effrenata
    sentio, -si, -sum, -tire 1 i.q. sensu percipio a c.abl. b c.obi. c c.acc.c.inf. 2 i.q. intellego, video a c.acc. et ut b c. acc.c.inf. c c. quæstione indir. 3 i.q. existimo, indico a c.acc.c.inf. b c.adv. c c.obi. d c.de
    sentis, -is m. i.q. spina, vepres
    seorsum 1 i.q. separatim, secreto 2 foris
    separatim i.q. divisim, seorsum
    separo, -avi i.q. seiungo, secerno; Gertz M separare a lesione = aliquid a laesione impedire
    ® sepedictus qui saepius commemoratus est Gertz S 427, 8
    sepelio, -pelivi, -pultum, -pelire 1 proprie i.q. humo, sepulcro condo 2 translate a i.q. quieti mando b i.q. tollo, deleo, perdo
    ® sepes vide sæpes
    sepono, -sui, -situm, -nere i.q. removeo
    septem i. numerale 1 adi. 2 solum ponitur
    septennium, -i i.q. septem anni
    septentrio, -nis nonnisi sing. i.q. septentriones (de parte cæli)
    septentrionalis, -e i.q. ad septentriones pertinens 1 adi. 2 subst. m.pl. e coniectura parum certa (i.q. septem?)
    septenus, -a, -um i. numerale (vi distributiva omissa) 1 sing. 2 plur.
    ® septimana (> fr. semaine ; media septimana = fr mercredi). Gertz S 316, 14
    septimus, -a, -um adi
    septingenti, -æ, -a i.q. numerale
    septuaginta i. numerale 1 addito alio numero 2 nude ; Gertz M septuagesima rel. aliquando scriptum LXX
    sepulcrum, -i 1 proprie i.q. locus ubi sepelitur homo 2 translate i.q. mors
    sepultura, -æ 1 i.q. actus sepeliendi, humatio 2 i.q. sepulcrum, tumulus
    sequacitas, -tis de electione pontificis
    sequax, -cis i.q. assidue sequitur, comes 1 adi. 2 subst. m.pl.
    sequester, -tra, -trum i. qui medius est inter plures 1 nude 215, 26 pax (i.q. indutiæ 220, 13 2 c.gen.= conciliator pacis Gertz S 238, 14
    sequestro, -avi i.q. separo, secerno
    sequor, -cutus sum, -qui i.q. eo cum aliquo, consector, , comitor 1 sensu locali nondum debilitato a c.acc. rei vel loci qui petitur b c. acc. personæ quam sequitur aliquis 2 sensu locali evanescente a c.acc. b c.acc. et abl. 3 sensu hostili i. q. insequor, persequor 4 sensu temporali a c.acc. b abs. 5 de imitatione i.q. consequor, obtempero, præsto sim. 6 periphrastice fere i.q. utor, habeo sim.
       sequens, -tis sensu temporali i.q. posterus, insequens 1 adi. 2 subst.n.pl.; Gertz M sequentia (cantus ecclesiasticus; sequentia = oratio soluta vide prosus/prosa
    ® sequester, -tra, -trum/, -tris, -tre (< sequor) = concilians / conciliator Gertz M/RH
    ® sequestrare > tumultu seculari sequestratus = procul absens ;aliquem a communione dominici corporis sequestrare = excommunicare
    [sequior, -ius i.q. deterior 149, 23 -is ordinis vir :legendum equestris ordinis vir ......]
    1:sera, -æ 1 proprie i.q. instrumentum claudendi, claustrum 2 translate i.q. impedimentum a nude b c.gen.;® cf. serare = claudereRH
    2 :® sera = vesper cf. serus (fere = tardus) RH
    ® serenitas (appellatio Caesaris): serenitas tua Gertz S 380, 32 ;serenissimus (de regibus et reginis)
    serenus, -a, -um 1 adi. a i.q.tranquillus, purus b mitis, lenis 2 subst. n. sing. i.q.tranquillitas
    seriatim i.q. per ordines
    ® sericum (= velum sericum quod in terra Serica factum e bombylibus bombycis RH) vide seta > teutonice Seide
    series, -ei f. i.q. ordo, nonnisi c.gen. earum rerum quæ ordine vel seriatim coniunguntur vel cohærent 1 generatim 2 speciatim a de genere, familia b de eventu, fato, sim. c de scriptis fere i.q. argumentum, summa; in nostra serie Gertz S 221, ant.1, 5 = quod nos attinet RH; series insidiarum = insidiae cohaerentes Gertz M/RH
    ® seriose adv. medii aevi (< serius) (>< iocose) = graviter
    serius, -a, -um i.q. verus, gravis opp. iocosus 1 adi. 2 substantive a n.sing. b n.plur. nota iuncturam: per serium 123, 4;adv.serio
    sermo, -nis m. 1 generatim de verbis in colloquio factis fere i.q. locutio, dictum sim. 2 speciatim a de narratione per litteras tradita b de propria cuiusque gentis lingua c i.q. rumor, fama; Gertz S 236 fragm. sermones = homilia sanctorum; 328, 26 = orationes ad clericos instruendos
    ® sermonizari/sermocinari = garrire, nugari; Georges etiam = verbis contendere/concertare Gertz M/RH
    sero, -sevi, -satum, -serere i.q. semino, planto 1 proprie nonnisi substantive satum i.q. frumentum quod in agris satum est 2 translate a i.q. in animo semino b de corporeis c per imaginem fere i.q. dico, divulgo; serotinus t.t. agriculturae (aliquae herba quae sero ad maturitatem pervenit) RH/ Gertz M : tempore serotino = multa nocteRH. vide serus
       satus, -a, -um i.q. ortus, natus, editus
    serotinus, -a, -um i.q. serus
    serpentinus, -a, -um i.q. ad serpentem pertinens; Gertz S 67, 12 fere = diabolicus[= serpens aniquus RH];ibidem 414, 27 familia serpentina dicta est de regis comitatu.
    serpo, -si, -tum, -ere i.q. repo, translate i.q. irrepo, divulgor
       serpens, -tis i.q. anguis
    ® serrura (< sera) (trabs transversa, quae ianuam claudit RH) Gertz S 194, 10 ; cf. clavis et sera RH
    serus, -a, -um i.q. tardus, qui tarde venit ;cf. sera = vesper Georges; Gertz M serum = vesper RH; de sero = aliquanto sero; Gertz M latius: tempore serotino = multa nocte (significatiione termini agriculturae exstincta RH)
    servatio, -nis i.q. salvatio, actus servandi
    servator, -is i.q. qui servat 1 abs. 2 c.gen.obi.
    servilis, -e i.q. ad servum pertinens
    servio, -vi, -tum, -re 1 i.q. inservio, servus sum c dat. 2 i.q. prospicio, consulo 3 i.q. expleo, satio
    servitium, -i 1 i.q. status serviendi, servitus 2 i.q. ministerium, officium; Gertz M: = officium militum regis
    servitus, -tis f. i.q. status serviendi, servitium opp. libertas; Gertz M : servitus, -utis rel.= summa missa RH
    servo, -avi i.q. conservo, retineo, tueor 1 generatim a c.obi. b c.obi. et ab 2 speciatim a de salvationeChristiana b de acie militari c i.q. asservo, custodio; Gertz S 124, 16 servare = occultare
    servus, -i i.q. qui in servitute est, alieno dominio subiectus, opp.liber, dominus 1 subst. 2 adi.; Gertz S de sancto : servus dei 95, 6 ;servus servorum dei :sic nominat se papa inde a Gregorio Magno 246, 1; Gertz M servi = (in monasterio) fratres laici
    sessio, -nis 1 i.q. actus sedendi 2 i.q. locus sedendi
    sessor, -is i.q. is qui sedet 1 generatim 2 speciatim de equite (qui equo insidet ut Gertz S 414, 7 indicat
    ® seta > teutonice Seide RH
    seu vide sive, -ve
    severitas, -.tis i.q. gravitas, asperitas, duritas 1 c., gen. (personæ vel rei 2 nude)
    severus, -a, -um i.q. gravis, austerus, asper
       severe i.q. austere, aspere
    sevoco i.q. seorsum voco
    sex i. numerale 1 adi. 2 subst. c.gen.
    sexageni, -æ, -a i.q. sexaginta (vi distributiva debilitata)
    sexaginta i. numerale
    sextilis, -e i.q. mensis Augustus
    sextus, -a, -um i. numerale ordinem indicans
    sexus, -us i. id quo animal masculum a femina distinguitur 1 de sexu feminino 2 de utroque sexu
    *si 1 c.ind. a præs. b impf. c fut. d fut. ex. e perf. 2 c. coni. (de iteratione e.g.107, 22) a præs. (vel potentiali vel in oratione obliqua b impf. (pro plusqpf. e. g. 231, 30) nota quæstionem indirectam 112, 12 si quid..esset, ...perlustrandi licentiam tribuit.; Gertz M: si interrogativum post verba ut:sciscitari, quærere, interrogare, prospicere, requirere, attemptare, iudicare, explorare etc. c perf. d plusqpf. 3 sine verbo : si non..saltem; nota iuncturas si non 107, 22 si vero 417, 25 ac si i.q. quasi, quod si [>quodsi Georges : wenn also, nun (locus non recte indicari videtur) RH] si forte i.q. fortasse, forsitan; si modo i.q.dummodo
    sibilus, -i 1 i.q. sonus sibilans, susurrus 2 i.q. convicium
    *sic i.q. eo modo, ita I solum ponitur (nota iuncturas sicque, ne sic quidem) A spectat ad antecedentia B spectat ad sequentia 1 sic...ut 2 sequitur oratio recta C in oratione recta vel obliqua, vi demonstrativa i.q. isto vel illo modo II respondet aliis adverbiis A ut...sic (similitudinem indicans) B sicut...sic
    sica, -æ i.q. brevis gladius, pugio
    sicco, -avi i.q. siccum reddo, exhaurio
    siccus, -a, -um 1 adi. i.q. aridus 2 subst. n. sing. i.q. siccitas
    sicut similitudinem indicat i.q. quemadmodum, velut ; Gertz S :sicut = quasi 345, 21; = quam 426, 23; 1 sententiæ comparantur (c.indic.) a sequitur ita b sequitur sic c nude 2 singula verba comparantur a sequitur ita b nude
    sidereus, -a, -um i.q. ad sidera, ad solem pertinens
    sidus, -eris n. i.q. signum cæleste, stella 1 generatim 2 speciatim a de sole b de luna; Gertz S = oculus 23, 52 ; Gertz S tropice de egregiis hominibus 17, 6
    sigillum, -i 1 i.q. parvum signum ad litteras obsignandas 2 i.q. imago, de ornamentis vestitus
    signaculum, -i i.q. sigillum; nota :signaculum crucis Gertz S 114, 21; ibidem 265, 25 = signum crucis
    signatorius, -a, -um i.q. ad obsignandum pertinens
    significatio, -nis i.q. signum, iudicium
    significo, -avi i.q. iudico, declaro, ostendo 1 c. obi. 2 c.acc. et dat. 3 c.acc. c.inf.
    signo, -avi 1 i.q. signo aliquo noto 2 i.q. significo, indico; Gertz S signare fere = circumdare ut quasi sigillo muniatur 332, 9
    signum, -i 1 generatim i.q. indicium quo aliquid cognoscitur a c.gen. obi. b abs. (vel c.alio gen. 2 speciatim a de sonu pugnam vel aliud militare (ut receptum, navigationem sim.) indicans b de signo exercitus i.q. vexillum c de prodigio vel miraculo; Gertz S signa fidei id est baptismus et cetera sacramenta; signa = campanæ 350, 19
    silentium, -i i.q. reticentia, taciturnitas 1 generatim 2 speciatim de tranquillitate nocturna
    sileo, -ui, -ere i.q.taceo 1 transitive 2 intransitive
       silenter i.q. tacite; Gertz M susurranter RH
    silex, -icis m. (f.?) 1 generatim i.q. lapis, saxum 2 speciatim a de saxo ex quo ignis excuti solet b in imagine
    siliqua, -.æ i.q. folliculus, involucrum quo continentur legumina
    ® sillogismus vide syllogismus et sophisma Gertz M/RH
    silva, -æ i.q. locus arboribus consitus
    silvestris, -e 1 i.q. silvam habens, arboribus abundans 2 i.q. qui est in silva 3 i.q. silvæ similis 4 i.q. arboreus
    similis, -e i.q. eiusdem generis, consimilis, æqualis 1 adi. a c.dat. b sine dat. 2 n.pl. substantive
       similiter i.q. simili modo ; 255, 29 sequitur ut
    similitudo, -inis eadem species, forma 1 c.gen. obi. 2 c.gen.subi. 3 c.adi. 4 nude
    ® simonîa = ambitus (lex de ambitu iam Cic.) Gertz M/RH
    simplex, -icis 1 i.q. unius modi, qui una re constat, opp. multiplex 2 i.q. purus 3 i.q. apertus, sincerus.minime callidus
       simpliciter 1 i.q. non varie 2 i.q. pure, sincere
    simplicitas, -tis 1 i.q ratio rei simplicis, non variæ 2 i.q. ingenuitas, sinceritas animi, fatuitas :78, 16 opp. sapientia.
    ® simplus, -a, -um (cf.semel /duplus), subst. simplum >< duplum; simpla, -ae sc. emptio RH ; Gertz M = purus
    simul i.q. eodem tempore 1 solum ponitur 2 c. aliis particulis coniungitur a simul ac b simul et b simul et...et d simulque e simul cum f cum...simul
    simulacrum i.q. imago, forma, effigies 1 de statuis a deorum b regum 2 de umbris monstrosis sive de manibus 91, 13 defunctorum 3 translate de homine 41, 5
    *simulanter i.q. ficte, simulate
    simulatio, -nis i.q. fictio, vana ostentatio 1 c.gen.obi. 2 sine gen.
    ® simulatorie adv >< veraciter
    *simulo, -avi 1 i.q. simile facio, imitor c. obi. 2 i.q. fingo, mentior a c.obi. b c.acc.c.inf. c c.inf.
    simultas, -tis i.q. inimicitia, odium
    ® simultim = simul
    simus id est cognomen Simus
    sin i.q. sed si, sin vero (c.coni. iterationis 467, 5) 1 antecedit si a nude b additur autem 2 non antecedit si b additur autem
    ® sinaxis (= synaxis) : conventus ad officium divinum celebrandum > ipsum officium ;> contemptim: decantatio horarum 320, 14 Gertz S
    sinceritas, -tis i.q. puritas, integritas 1 c.gen. 2 sine gen.
    sincerus, -a, -um i.q. purus, integer, incorruptus;
       sincere i.q. integre, incorrupte, si(y)ncerissime
    *sine c.abl. i.q. absque; Gertz S 316, 15 sine mensale : Gertz abl. opinatur.; Gertz M = præter
    ® sincopare vide syncopare
    singillatim i.q. singulatim, per singulos
    singularis, -e 1 i.q. unus, solus, unicus 2 i.q. eximius, præstans 3 i.q. præcipius, suus opp. universorum, generalis, multorum
       singulariter i.q. solus, pro se quisque
    singulatim i.q. singillatim, per singulos
    singuli, -æ, -a i.q. unusquisque pro se, separatim ab aliis 1 adi. 2 subst. a masc. opp. universi ; c.gen. : 325, 9 ; b neutr. Gertz S pro pronomine quisque(uterque)
    singultus, -us i.qi. motus citus et creber stomachi et sæpti transversi 1 ex gravi humore 2 in morte
    sinister, -ra, -rum 1 i.q. lævus a adi. b subst. f. sing. (sc. manus) 2 i.q. pravus, perversus 3 i.q. malus, fatalis, infestus
       sinistre i.q. male, infeliciter, infeste
    sino, -vi, -tum, -nere i.q. patior, fero a c.obi. et inf. act. b c.acc. c.inf. (pass.) c c.inf. d abs.
    ® sinodalis (= synodalis) < synodus = conventus ecclesiasticus Gertz S 131, 6
    sinum, -i n./ sinus-i m. i.q. vas fictile, vas
    ® sinuatim = in complures sinus
    sinuo, -avi i.q. tendo : (arcum sinuat/tendit ;serpens sinuatur in arcus Georges/RH)
    sinuosus, -a, -um i.q. plenus sinuum, flexuosus 1 de ora maritima 2 de viis 3 de anguibus
    sinus, -us m. i.q. flexus 1 maris vel fluminis 2 vestimenti 3 corporis 4 in imagine
    *siquidem 1 i.q. enim, nam(primo vel secundo sententiæ loco ponitur) 2 fere i.q. ita 3 pæne supervacaneum videtur 144, 25 ; Gertz M = scilicet;= nam, enim, ceterum
    siquis vide si
    sisto, -steti, -statum, -sistere [ad stare traxi e.g. 143, 17] 1 proprie a i.q. stare facio, facio c.obi. b i.q. statuo, constituo, colloco 2 translate i.q. compono, instituo; Gertz M: iunctura iuris: personam standi in iudicio non habuit vide persona
       status, -a, -um i.q. fixus, stabilis
    sistrum, -i n. i. instrumentum musicum, fere i. q. fides, lyra
    siticulus, -a, -um i.q. sitiens
    sitio, -ivi, -itum, -ire i. q. siti laboro 1 transitive i.q. valde cupio 2 intransitive, nonnisi metonymice
    ‡sitibundus, -a, -um i.q. sitiens
    sitis, -is f. 1 proprie i.q. bibendi cupiditas 2 translate de qualibet cupiditate
    ® situla = urceus/urna 79, 10 (teutonice :der Krug) RH
    1 situs, -us m. 1 i.q. condicio loci, positio a c.gen. b abs. c c.adi. 2 i.q. status, collocatio a c.gen. b abs. 3 fere i.q. forma, species
    2 situs, -us m. i.q. illuvies, squalor sim.
    3situs, -a, -um i.q. positus, collocatus 1 proprie de loco a adi. b c. sum coniungitur 76, 12 2 translate
    *sive particula disiunctiva 1 semel ponitur a fere i.q. vel b notione disiunctiva vanescente fere i.q. et 2 sive...sive a fere i.q. vel....vel b notione disiunctiva vanescente fere i.q. et...et ; sive quia...sive quia: 286, , 29 sive quod....sive quia : 378, 22 3 sive...seu 506, 14-15
    seu i.q. sive 1 semel ponitur i.q. vel 2 seu...seu a sine verbo 423, 30 b c. coniunctivo (potentiali) coniungitur; Gertz S notat seu...seu = simul...simul? 111, 2
    ® soboles = filius Gertz S 156, hymn.12 vide suboles
    sobrietas, -tis temperantia eius qui vino, cerevisia sim. abstinet (opp. crapulæ, temulentiæ) 1 abs. 2 c.gen.
    ® sobrina/ sobrinus : fr. cousine/cousin RH
    sobrius, -a, -um parcus vini, cerevisiæ sim.
       sobrie de mente eius qui sibi in potando temperat
    socer, -i m. pater uxoris
    socialis, -e 1 i.q. sociorum 2 i.q. communis 3 i.q. coniunctus, geminus 4 i.q. civilis
    societas, -tis I generatim i.q. communio, coniunctio, consociatio A hominum 1 c.gen. 2 sine gen. 3 c. cum B rerum c.gen. II speciatim A i.q. sodalitas, amicitia 1 c.gen. 2 sine gen. B i.q. coniuratio C de coniunctione coniugali D metonymice
    socio, -avi i.q. iungo, coniungo, sæpe fere i.q. misceo, addo (nusquam c. cum coniungitur) 1 c.acc. et dat. 2 c. obi. (sine dat.) 3 c.acc. et abl. 4 c. acc. et inter
    *socius, -a, -um 1 adi. i.q. consors, communis 2 subst. (fere semper masc.) sodalis, comes, amicus, popularis a c.gen. b sine gen., fere semper de auxiliis bellicis
    socordia, -æ i.q. ignavia, inertia 1 c.gen. 2 sine gen.
    sodalis, -is m. i.q. commilito, socius
    sodalitas, -tis 1 i.q. societas, contubernium 2 i.q. convivium (lingua nostra `gilde´)
    sol, -is m. 1 de ipso sidere 2 de lumine vel radiis eius
    solacium, -i i.q. consolatio, solamen; Gertz S 305, 8 = auxilium, præsidium
    solamen, -inis i.q. solacium
    ® solarium 1 solarium (sc.horologium) 2 tectum planum < solarius, -a, -um 3 solarium (sc.vectigal)Georges; Gertz M = tabulatum summum (monasterii), tabulatum ubi fenum servatur
    solatium, -i i.q. solacium 1 c.gen. 2 sine gen.
    solea, -æ i.q. planta pedis, solum
    *soleo, -itus sum, -ere i.q. consuevi 1 c.inf. 2 abs.
       solitus i.q. consuetus, assuetus 1 subst. a c.inf b abl. n. c. comparativo coniungitur 2 adi.
    ‡solidativus, -a, -um i.q. firmus, validus
    soliditas, -tis i.q. firmitas, duritia; Gertz M = consolidatio t.t. iuris = usus et fructus alicuius fundi RH
    solido, -avi i.q. solidum facio, firmo 1 proprie 2 translate fere i.q. augeo; Gertz S 158, seq.15 = sanare
    solidus, -a, -um 1 adi. a proprie de humo vel loco i.q. continuus, firmus, magnus b translate de viribus corporis vel animi i.q. constans, firmus 2 subst. n.i.q. solum, fundus
    solitarius, -a, -um i.q. solus, unicus, sine comitibus 1 de hominibus 2 de actu e.g. navigatio 42, 18
    solitudo, -inis 1 de loco deserto 2 de statu eius qui solus et derelictus est
    solium, -i i.q. sella regalis, thronus
    sollemnis, -e 1 adi. a i.q. sanctus, celeber b i.q. consecratus c i.q. solitus, vulgaris 2 subst. n. i.q. feria, de diebus festis, celebritas a c.gen. b sine gen.
       sollemniter i.q. more sollemni, cum celebritate; Gertz M = magnifice
    sollemnitas, -tis i.q. celebritas, qua dies festus celebratur
    ® sollemnium = solemnitas = magnificentia Gertz M
    ® sollempnizare = sollemnium agere Gertz S 163, II, 1
    sollers, -tis i.q. sagax, peritus
       sollerter i.q. sagaciter
    sollertia, -æ i.q. prudentia, peritia 1 c.gen. a aliquam artem indicante b personam indicante 2 nude
    sollicitatio, -nis i.q. concitatio (ad tentandum)
    *sollicito, -avi I i.q. provoco, excito, lacesso A generatim 1 c.obi. 2 additur ad 3 additur in B speciatim 1 i.q. dimicatione lacesso 2 i.q. ad seditionem allicio 3 vox magica de manibus evocandis II notione lacessendi evanescente, fere i.q. adeo, rogo, precor 1 c.obi. 2 c. de 3 c. super
    sollicitudo, -inis i.q. angor animi, ærumna, cura 1 abs. 2 c.gen. obi.; Gertz M = sollicitatio quod vide
    sollicitus, -a, -um i.q. anxius, inquietus, cura affectus 1 abs. 2 c. de 3 c. abl. 4 c.inf.
       sollicite i.q. anxie, inquiete
    solor, -atus sum, -ari i.q. consolor, recreo
    ® solotenus = humi Gertz S 61, 1; = ad solum 155, 5; Gertz M solotenus prosternere, evertere = aequare
    solstitium, -i i.q. media æstas
    solum, -i 1 i.q. humus, terra 2 i.q. terra, aridum opp. mare 3 i.q. ager, regio, terra
    *solus, -a, -um i.q. solitarius, unus, sine aliis 1 generatim 2 speciatim cum numeralibus coniungitur, nota dumtaxat additur 474, 35; Gertz M = praeter ceteros
    *solum i.q. modo, tantum 1 sine negatione 2 c.negatione :non solum...sed, non solum...sed et, non solum ... sed etiam, nec solum...sed et, nec solum ...sed etiam, non solum...sed ne..quidem, non solum...verum et, non solum...verum etiam, neque (enim) solum..verum etiam; Gertz S 141, 2 solummodo = solum, modo
    solutio, -nis i.q. actus solvendi, de debitis solvendis 1 c.gen. 2 sine gen.
    solvo, -vi, -utum, -vere 1 i.q. libero a c.abl. b abs. sc. navem i.q. navigo, vehor 2 i.q. dissolvo, rumpo a generatim b speciatim de re militari vel civili, fere i.q. dimitto 3 i.q. laxo 4 i.q. expleo 5 i.q. pendo a proprie b translate; Gertz S proponit = diluere, absolvere 22, 40, 162, 32 ; (ut debitum) dare 156, hymn.2
       solutus, -a, -um 1 i.q. dissolutus 2 i.q. fractus
    ® somniator = qui somniat
    somnium, -i i.q. visum in somno
    somnus, -i i.q. sopor, quies
    sonitus, -us m. i.q. sonus
    sono, -ui, -itum, -are i.q. strepitum edo
    sonoritas, -tis i.q. clarus sonus
    sonorus, -a, -um i.q. clare sonans
       sonore i.q. cum claro sono
    sons, -tis i.q. nocens, noxius 1 adi. 2 subst.
    sonus, -i i.q. sonitus, strepitus, vox 1 c.gen. 2 sine gen.
    sopio, -vi, -tum, -re 1 proprie i.q. dormire facio, soporo a c.abl. b sine abl. 2 translate i.q. sedo
    ® sophisma, -ta = captioRH teutonice Trugschluß
    ® sophisticatio = dolosum inventum Gertz M/RH
    sopor, -is m. 1 i.q. somnus altus 2 i.q. segnities
    sorbeo, -psi, -bere i.q. haurio, translate i.q. imbuor ;consecrare RH
    ® sorbile Gertz S 331, 21, 24 = sorbitium
    sorbitio, -nis i.q. actus sorbendi
    ® sorbitium < sorbeo =sorbitio i.e. quod sorberi potest = ius q.v.
    sordeo, -ere i.q. sordidus, squalidis sum, sordesco
    sordes, - is f. (nonnisi in plur.) 1 proprie i.q. lutum 2 translate i.q. dedecus, flagitium, probrum a c.gen. b sine gen.
    sordesco, -ere i.q. sordidus, vilis fio
    sordidus, -a, -um 1 proprie i.q. immundus, squalidus 2 translate i.q. fædus, turpis, vilis
    sorex, -icis i.q. mus agrestis (in situla = hama, urceus, teutonice = der Eimer RH)
    *soror, -is nusquam in allucutatione feminæ sacræ, semper de femina quæ parentes cum aliquo communicat, de germana; Gertz M etiam = consobrina
    sororius, -i m. i.q. ad sororem pertinens, , filius sororis
    *sors, -tis f. 1 i.q. casus, fortuna a c.adi. b c.gen. c abs. 2 fere i.q. condicio, status 3 de sortiendo a i.q. sortitio b i.q. instrumentum in sortiendo adhibitum
    sortior, -itus sum, -iri i.q. sorte obtineo, nanciscor, consequor 1 generatim 2 speciatim de nomine i.q capio 288, 24 cognomen
    sortitio, -nis i.q. electio quæ sortibus fit
    sospes, -itis i.q. incolumis, salvus
    sospitas, -tis i.q. incolumitas, felicitas
    ® sotular/sotularis = calceus (< suo, sutor, sutura RH) (< sub+talares)
    *spargo, -si, -sum, -gere 1 i.q. aspergo, conspergo, tinguo a c.obi. et abl. 2 i.q. dispergo a generatim b speciatim de comis (fere i.q. diffundo) 3 i.q. divido, dispono 4 proprio sensu vanescente fere i.q. afficio
    ® sparsim = huc illuc disparsus Gertz S 91, 22
    spatior, -atus sum, -ari i.q. ambulo, ® < spatium 2 sensu temporali = tempus vacuum habens Gertz S 104, 12
    spatiosus, -a, -um i.q. latus, vastus
    *spatium, -i 1 i.q. intervallum, locus a abs. b c.gen. c fere i.q. pars 2 sensu temporali a c.gen. b c.adi.
    ® specialis = proprius, peculiaris, singularis RH;speciales filiæ = non ex matrimonio sed de concubinis Gertz M/RH
    ® specialiter = præcipue Gertz M/RH
    species, -ei i.q. in quaque re extrinsecus apparet et oculis cernitur vel auribus percipitur I c. gen. A i.q. similitudo (hic illic de vana ac fallaci forma) 1 animantium 2 rerum corporalium 3 incorporalium a generatim b per somnum B i.q. subdivisio generis, modus II sine gen.
    ® specietenus = ut species servaretur Gertz S 202, 24 < species (quod vide)
    specimen, -inis i.q. indicium, significatio, exemplum
    ® speciositas = (eximia speciositatis forma = pulchritudo corporis Gertz M/RH)
    speciosus, -a, -um i.q. specie et aspectu iucundus, pulcher, formosus 1 adi. a de corporalibus b de incorporalibus 2 subst. (nonnisi in comparativo)
       speciose i.q. pulchre, magnifice, ornate
    spectabilis, -e i.q. clarus, insignis, conspicuus
       spectabiliter i.q. clare, insigniter
    spectaculum, -i i.q. spectatur 1 de specie a c.gen. b c.adi. c nude 2 de pugna, vergit in notionem certaminis a c. gen. b nude 3 de spectantibus 4 i.q. exemplum, specimen, documentum a generatim b speciatim de exemplo deterrendi causa edito 5 i.q. imago, de tabula picta
    spectator, -is qui spectat 1 c.gen. a obi. 2 sine gen.
    spectatrix, -cis quæ spectat (adi.)
    specto, -avi I i.q. aspicio, intueor A c.acc. obiecti 1 corporea 2 incorporea B abs. II i.q. recenseo III i.q.cogito, reputo c.acc.c.inf.; Gertz M: spectare ad = pertinere ad
       spectatus, -a, -um i.q. probatus, insignis, conspicuus 1 de rebus 2 de hominibus
    specula, -æ i.q. locus editus unde alquid eminus prospici potest; Gertz M = custos;RH = insidiae
    specular, -is n. i.q. specularia, specie fenestræ
    speculatio, -nis i.q. actio speculandi, explorandi 1 i.q. exploratio a generatim b de re militari 2 i.q. species per somnum oblata 3 i. q. ratiocinatio
    speculator, -is qui tacite et a longo speculatur, explorator
    speculatrix, -cis quæ speculatur, de nave speculatoria
    speculor, -atus sum, -ari I generatim A i.q. video B i.q. prospicio, procul vel eminus video C i.q. inspicio, sequitur sententia interrogativa D i.q. observo E i.q. per somnii visum aliquid provideo, præsentio II speciatim de re militari A c.acc. B abs.
    speculum, -i i.q. instrumentum ex argento, stanno, vitro sim. in quo imaginem nostram videmus
    specus, -us m. i.q. antrum, cavitas, spelunca 1 i.q. antrum 2 i.q. sepulcrum (nostra lingua `jættestue´, app.bustum ;RH:teutonice :Hünengrab) 3 i.q. scrobis
    spelunca, -æ i.q. antrum
    sperno, -sprevi, -spretum, -spernere i.q. asprenor, contemno 1 pro obi. res 2 pro obi.homines 3 c. infinitivo
    spero, -avi de incertis futuri eventis sive bonis sive malis quæ expectantur 1 pro obi. res 2 c.acc. c.inf.(futur.) [ Gertz M inf præs.] 3 c.inf. 4 c.duobus acc. 5 sequitur de
       speratum, -i de iis quæ sperantur
    *spes, -ei f. i.q. expectatio de incertis rerum futurarum eventis 1 c.gen. a obi. b subi. 2 c.adi. vel pron. 3 nude iuncturæ 38, 35 spe Orientis imperium complexus; spem in aliquem habere Gertz S 23, 57 = sperare de aliquo
    sphæra, -æ f. i.q. globus, corpus solidum rotundum 176, 27 i. terra
    spica, -æ i. q. collectio granorum in summo culmo frumenti : 330, 32 spicarum capita
    ® spiculator vide speculator
    spiculum, -i i.q. ferrum in modum spicæ acuminatum 1 proprie a i.q.cuspis, iaculum, telum b i.q. sagitta vel telum per ballistam vel arcum emissum 2 translate 104, 16 : a lingua spicula mutuans
    spicus, -i i.q. acus crinalis
    spina, -æ i.q. aculeus sentis, rubi et sim. quo pungimur; Gertz S Appendix = III, 554, 12 spinali eius erecto gibbo adnichilato (de eo qui gibbus fuit RH)
    spinosus, -a, -um de dente acuto vel de ore dentibus acutis prædito
    spira, -æ de serpente gyrum trahente
    spiraculum, -i i.q.spiritus, halitus
    spiramen, -inis 1 generatim de actione ignem afflandi 2 speciatim in arte æraria
    spiramentum, -i i.q. spiramen
    ® spiritalis = spiritualis Gertz S 263, 13
    ® spiritualis = (qui carnalis non est RH) Gertz S 67, 22 et 6 alii loci; = religiosus, monachalis 81, 21, = ecclesiasticus 93, 9; spirituales filii = monachorum conventus 340, 15;spiritualis pater = deus, patrinus 237, II, 2
    ® spiritualiter >< temporaliter
    *spiritus, -us m. I actio spirandi, de homine spirante A speciatim i.q. spiraculum 1 c.adi. 2 nude B generatim i.q. vis vitalis, vigor II de anima cum viventis tum mortui A proprie 1 periphrastice 2 de tertia persona Trinitatis 3 opp.corpus, membra sim. 4 de animis mortuorum i.q. umbra B translate i.q. animus, mens a c.gen. b c.adi. c nude 2 i.q. vita a c.adi. b nude; Gertz S 76, 9 angeli et sancti; = diaboli(demones, demon) 63, 18; = vide supra II de anima hominis 75, 23
    spiro, -avi 1 i.q. dego, duco 2 i.q. animum duco
       spirans, -tis qui spirat
    ® spissim : aedificia spissim collocata i.e. ut oppidum paene non pervium sit Gertz M/RH
    spissitudo, -nis i.q. spissitas ;RH = densitas
    spissus, -a, -um 1 i.q, crassus (cognomen) 2 i.q. densus
    splendeo, -ui, -ere de cena lauta
    splendesco, -ui, -escere i.q. splendeo
    splendidus, -a, -um i.q. clarus, perspicuus 1 de rebus 2 de hominibus
       splendide i.q. lucide
    splendor, -is 1 proprie i.q. lux 2 translate i.q. magnificentia a c.gen. b sine gen.
    spolia, -orum n. i.q. exuviæ 1 c. gen. vel pron. poss. 2 c.adi. 3 nude
    spolio, -avi 1 proprie i.q. vestes detraho, exuo 2 translate i.q. privo a c.abl. b sine abl.
    spondeo, -spopondi, -sponsum, -spondere i.q. promitto, polliceor I pro subi. res A c.obi. B c. gerundivo II pro subi. persona A c.obi. B c.acc.c.inf. C c.gerund.
       sponsus, -i de viro cui aliqua mulier in matrimonium promissa est
       sponsa, -æ de muliere quæ alicui in matrimonium promissa est
    sponsalia, -iuim n. 1 i.q. solemnis actio spondendi 2 i.q. dos
    sponsio, -nis 1 generatim i.q. promissio, fides, iusiurandum a c. gen. b sine gen. 2 sensu iuridicali i.q. actio in contionem evocandi, vadimonium
    sponsor, -is de eo qui spondet et pro alio se obligat
    spontaneus, -a, -um i.q. voluntarius, naturalis
    sponte i.q. arbitrium, optio, voluntas 2 i.q. consulto, ultro
    sporta, -æ i.q. vas e vimine aut iunco aliave leviore materia ad varios usus factum
    spuma, -æ de iis quæ per ebullitionem aut vehementum agitationem rebus liquidis supernatant
    spumans, -tis i.q. spumam emittens, spumas agens, spumosus
    spumeus, -a, -um i.q. spumans, spumosus
    sputum, -i i.q. purgamentum oris, saliva quæ ex ore eicitur
    squaleo, -ui, -ere de nitore auri evanescente i.q. asper, horridus sum
    squalor, -is i.q. sordium congeries, illuvies qua quid quasi crusta, duritie obductum videtur 1 proprie de cultu corporis neglecto atque horrido 2 translate c.gen.
    squama, -æ i.q. dura cartilago quæ piscibus et anguibus pro cute est
    squameus, -a, -um i.q. plenus squamis
    stabilio, -vi, -tum, -re i.q. stabilem reddo, firmo, fulcio
    stabilis, -e i.q. firmus
       stabiliter i.q. firme
    stabilitas, -tis i.q. firmitas, constantia 1 c.gen. 2 sine gen.
    stabularius, -a, -um de eo qui regis stabulo præest (danice `staller´)
    stabulum, -i i.q. locus in quo iumenta et pecora aliæque bestiæ degunt; Gertz S 135, 17 stabulum = divine reconciliationis.
    stagno, -avi de aquis quæ litora aut ripas prætergressæ alicubi immotæ considunt
    stagnum, -i i.q. aqua e mari aut flumine exundans et quiescens
    ® stallum/stallus (germanica) = sedes, etiam stabulum
    ® stapia = scansorium = strepa/strepus
    statim i.q. confestim (iunctura: perinde ac statim : semper nonnisi statimque)
    statio, -nis i.q. custodia, excubiæ, vigiliæ 1 c.gen. 2 sine gen.
    stativa, -orum n. i.q. castra perpetua 261, 15
    statua, -æ i.q. signum, simulacrum ex ære aliove metallo, lapide aut ligno imaginem referens cuiuspiam honoris causa 1 proprie de simulacris deorum paganorum 2 in imagine
    *statuo, -i, -tum, -ere I proprie i.q. loco, colloco II translate A i.q. pono, decerno B i.q. facio, efficio C i.q. duco, habeo D i.q. constituo 1 c.acc. 2 c.inf. 3 sequitur ut 4 sequitur ne
       statutus, -a, -um i.q. certus, præfixus, constitutus 1 adi. 2 subst.
    statura, -æ i.q. status seu modus seu quantitas corporis stantis 1 c.gen. 2 sine gen.
    status, -us i.q. condicio, habitus 1 c.gen. 2 c.pron.
    ® statuta = mores et leges Gertz S 94, 23
    ® stella virgo (Maria) Gertz S 155, add.II 1
    ® stellifer-fera, ferum Gertz S 417, 9 opus gratum sublimis stelliferi ( Gertz : ut opinor) =cæli vel dei
    stemma, -atis n. i.q. avorum proavorumque series, nobilitas 1 c.gen. 2 sine gen.; Gertz S = origo 222, hist, 4
    stercus, -oris n. i.q. excrementum, fimus (nota 154, 19 gemmæ stercoribus insitæ i. sterquilinum, in imagine)
    sterilis, -e i.q. nihil ex se gignens, prolem aut fructum non ferens
    sterilitas, -tis i.q. infecunditas
    ® sterlingus (germ., ab 1190 in Britannia < (ea)sterlingus; undique in regione occidentali Europae) : sterlingus albus = denarius argenti RH
    ® sternax = equus qui sternens suum rectorem decutere vult (< sterno, -stravi, -stratum, -ere) Gertz M/RH
    sterno, -stravi, -stratum, -sternere i.q. humi spargo aut expando, substerno 1 i.q.apparo, stragulis aliisve rebus orno dormiendi aut cenandi causa ; Gertz S 193, 14 veste stragula decorare 2 de via vel itinere muniendo, operio 3 i.q. occido, stragem
    vel cædem facio
    sterto, -ui, -ere i.q. dormiendo ronchos edo (nonnisi pr.particip. vel gerund.)
    ® stigma, -ata = signa vulnerum Christi Gertz M; cf. britannice brand :vide brandeum
    stilus, -i 1 i.q. scribendi genus a c.adi b nude 2 i.q. instrumentum quo scribimus 3 i.q. sudes acutæ humi latenter defixæ ad hostium incursionem sistendam
    stimulo, -avi i.q. fodio, pungo 1 proprie i.q. propello aliquod instrumentum acutum applicando 2 translate i.q. impello, commoveo, concito
    stimulus, -i 1 i.q. aculeus vel plaga 2 i.q. cavillatio vel dicta aculeata 3 i.q. ardor amoris vel libido
    stipator, -is de eo qui alterum comitatur eiusque lateri adhæret tutelæ, honoris aut amicitiæ causa
    stipendium, -i I proprie A i.q. merces 1 generatim 2 speciatim i.q. merces militaris B i.q. militia C i.q. vectigalia D i.q. reditus, subsidia E i.q. sumptus F i.q. beneficium ;Georges = adminiculum (Columella)> stipendia navium > stipendiare; Gertz S 106, 4 = penus, commeatus II translate, fere abundat c.gen. e.g. stipendium doctrinæ, avaritiæ, fidei, familiaritatis, amicitiæ, gloriæ et claritatis, fortunæ
    ® stipendiare = stipendium dare; stipendiarius = qui stipendio militat; stipendia navium restaurare Gertz M II, 403, 9 = apparatus bellicosos reparare =adminicula malorum facere Gertz M/RH
    stipes, -itis m. 1 proprie de parte arboris a i.q. truncus b i.q. ramus 2 de rebus e trunco vel ramo factis a de palo, sude b de spissamento arboreo c de torre d de unco e de longurio f de clava g de furca, patibulo h de baculo i i.q. sculponeæ k de pedis tegumento (nostra lingua `ski´) l de sagitta m i.q. crux n i.q. lignum quo dentes purgantur (nostra lingua `tandstikker´, RH teutonice Zahnstocher)) o i.q. lignum quo res nuntiatur (nostra lingua `budstikke´, RH teutonice Botenstab)
    stipo, -avi i.q. comitor honoris aut custodiæ causa, firmo, impleo; Gertz M = vallare 1 pro obi. homo 2 pro obi. res 3 abs.
    stips, -is f. i.q. aenea pecunia minuta 1 i.q. stipendium 2 i.q. nummus, pecunia numerata
    stipula, -æ i.q. calamus frumentorum
    stirpitus adv. i.q. radicitus, funditus
    stirps, -is f. i.q. radix, imus truncus arboris qua hæret radicibus 1 in imagine 2 translate i.q. condicio, genus, ordo a c. adi. b nude
    stiva, -æ i.q. pars aratri quam arator manu tenet
    sto, -steti, -statum, -stare 1 proprie i.q. pedibus nixus maneo, erectus sum 2 c.præp. ab i.q.cum aliquo facio 3 i.q. exsto, fio 4 i.q. sum 5 i.q. consto Gertz M = durare; Gertz M: personam standi in iudicio non habuit II, 257, 6 et 258, 21 = RH : (iudicio stare Cic.) personam constantem habere in iudicio ut actiones persequatur
       stans, -tis de eo qui erectus manet
    stola, -æ 1 i.q. vestis muliebris ad talos usque demissa 2 de veste sacerdotali; Gertz S (de martyrum et omnino sanctorum induviis) : stola alba, purpurea, candida, prima innocentiae
    gloriæ, immortalitatis, beatitudinis.
    stoliditas, -tis i.q. dementia, stultitia 1 c.gen. 2 nude
    stolidus, -a, -um i.q. rationis expers, stultus 1 de hominibus a subst. b adi. 2 de rebus a adi. b subst.
    stomachus, -i m. de parte intestinorum fere i.q. ventriculus; Gertz M stomachari =evomere
    strages, -is f. I proprie A de rebus, ædificiis sim. i.q. ruina, casus B de hominibus i.q. cædes, clades 1 c.gen. 2 c.adi. 3 nude II translate III meton.
    stramen, -inis n. i.q. culmus, stipula
    stramentum, -i n. i.q. stramen vel quidvis aliud quod solo quiescendi gratia sternitur
    strangulo, -avi 1 proprie a i.q. suspendo b i.q. spiritus intercludo, suffoco 2 translate
    ® stratus- us m = stratum-i n.etiam = lectus Gertz S 271, b, 1; Gertz M : strata sc via
    ® strenuitas =efficientia, alacritas, hilaritas Gertz M :immanitas RH
    strenuus, -a, -um i.q. acer, alacer, fortis 1 de incorporalibus 2 de hominibus a c.abl. b nude
    strenue i.q. fortiter, impigre
    ® strepa/strepus = stapia (Corp. inscr. Lat.) (teutonice Steigbügel) Gertz M/RH;stapes auris = strepa RH
    strepitus, -us de magno sono i.q. fragor, fremitus, crepitus 1 c.gen. 2 nude
    strepo, -ui, -itum, -ere i.q. strepitum edo
    strictim (< strictus) i.q. stricte, breviter ;Georges : anguste, contracte, adstricte
    ® strictitudo = strictio Gertz M: = braccae strictae RH
    ® strictus = severus Gertz S 159, 13;RH proprie contractus;strictoria = tunica interior (teutonice das Hemd
    stridens, -tis i.q. stridorem edens, acutum sonum emittens; arma stridentia Gertz S 119, 19 = arma strepitantia GeorgesRH
    stridor, -is i.q. sonus acutus et ingratus 1 c.gen. 2 nude
    stridulus, -a, -um i.q. stridens, crepitans
    stringo, -nxi, -ctum, -ngere de armis e vagina promendis, nudandis i.q. destringo 2 i.q. prehendo, capio 3 i.q. vibro 4 i.q. comprimo
       strictus, -a, -um i.q. adstrictus, constrictus, contractus; Gertz S = severus 159, 13
    ® stridere dentibus Gertz S 107, 3 (strideo/stridoRH) = dentibus frendere
    ® stropha = artificium > dolus, fraus Gertz M/RH
    structura, -æ i.q. ordinata multarum rerum compositio 1 c.gen. ; 399, 22 structura Danorum (nostra lingua `Danevirke´) 2 nude
    strues, -is f. i.q. acervus, congeries rerum alia super aliam cumulataram 1 c.gen. 2 nude
    struma, -æ (< struo)i.q. tumor morbosus; Gertz M strumosus ? = gibber (= homo cuius tergum gibbam ostendit; ?RH :strumose = corpore valde tumido
    struo, -xi, -ctum, -ere 1 i.q. viam patefacio, munio 2 i.q. paro, comparo, instruo 3 i.q. construo, ædifico
    ® stuba (germ.) proprie = fornax > balneum aqua calida praeditum > calefactorium > cella RH/ Gertz M
    *studeo, -ui, -ere i.q. curam in aliqua re pono, operam do 1 c.dat. 2 c.inf. Gertz M studeo c.dat. et gerund.
    studiosus, -a, -um 1 c.gen. i.q. amans, cupidus 2 sine gen. i.q. diligens
    studium, -i i.q. cura, cupiditas, voluntas 1 c.gen. a obi. 2 c.adi. vel pron. 3 nude ; Gertz M = universitas sc.litterarum
    stultitia, -æ i.q. amentia, stoliditas
    stultus, -a, -um i.q. insipiens, stolidus 1 adiective 2 substantive a n. b m.
    stupefactus, -a, -um i.q. obstupefactus, torpidus
    stupeo, -ui, -ere I i.q. obstupesco, torpesco A de hominibus 1 c.acc. 2 sequitur quod 3 c.abl. 4 abs. B de rebus II i.q. sto
       stupendus, -a, -um i.q. mirandus
    stupidus, -a, -um i.q. mirabundus 1 de rebus 2 de hominibus
    stupor, -is 1 i.q. admiratio 2 i.q. tarditas, torpor a c, gen. b sine gen. 3 i.q. horror, metus
    strupro, -avi i.q. stuprum infero, violo
    stuprosus, -a, -um i.q. in stupro propensus
    stuprum, -i i.q. turpis concubitus (cum virgine ante sponsalia) 1 c. gen. 2 sine gen.
    suadela, -æ i.q. suasio
    suadeo, -si, -sum, -dere i.q. hortor, moneo 1 c.acc. 2 c.acc.c.inf. (copula omissa 421, 7) 3 sequitur ut(ne) 4 sequitur coni 5 abs.
    suapte i.q. pron. poss. sua cum particula demonstrativa pte affixa
    suasio, -nis i.q. actio suadendi
    suasor, -is de eo qui suadet, hortator
    ® suatim adv.= suo more < suus ; < sus : more suillo
    suavis, -e i.q. dulcis, conditus, iucundus
    suavitas, -tis i.q. dulcedo, iucunditas 1 de hominibus 2 de rebus a c.gen. b sine gen.
    sub (abundat e.g. 54, 24) I c.acc. A de relatione locali B de relatione temporali 1 generatim 2 fere i.q. ad II c.abl. ; Gertz S 346, 7 intrare sub tecto meo A de relatione locali 1 c. verbis a generatim b c. nominibus propriis 2 sine verbis B relatione vanescente 1 de hominibus a generatim b c. nominibus propriis 2 de rebus C de relatione causali i.q. propter D de relatione instrumentali E de relatione modali
    subactio, -nis i.q. actio subigendi
    subactor, -is de eo qui subigit c.gen.obi.
    subarmalis, -e de veste sub armum gestata
    ® subdelegatus = vicarius Gertz M/RH
    ® subdiaconus = minister diaconi et ordinis maioris est Gertz S 301, 5
    subdo, -didi, -ditum, -ere 1 i.q. subicio, suppono a proprie b translate 2 i.q. domo, subicio
       subditus, -a, -um m. pl. subditi = inferiores = familia quod vide
    subdolus, -a, -um i.q. astutus, fraudulentus
    subduco, -xi, -ctum, -cere i.q. sursum duco, tollo 1 de navibus i.q. in terram, litus, continentem sim. duco 2 i.q. clam aufero, surripio a c.acc. b c.acc. et dat. c c.acc. et dat. et abl.3 reflexive i.q. clam et sensim me removeo a c.dat b sequitur ab (a) c.abl. 4 i.q. solvo 5 i.q. demitto, abstraho c.acc. et dat.
       subductus, -a, -um i.q. interior pars alicuius rei
    subeo, -ii, -itum, -ire I proprie sensu motionis prævalente A i.q. intro pervenio, advehor B i.q. ascendo C i.q. accedo, prodeo 1 de animantibus a c.acc. b abs. 2 de rebus D i.q. obsisto E i.q. appropinquo II translate A i.q. accido B i.q. occupo, afficio 1 c, acc. 2 c.dat. 3 abs. C i.q.orior, exsisto D i.q. succedo(de tempore) E i.q. sustineo, suscipio, perfero F i.q. in mentem venio, pro subi. acc. c. inf. 1 c.acc.114, 34 2 abs.
    ® subgrunda = suggrunda quod vide (RH: subgrundaria = sepulchra infantium) < subgrundium = suggrundium
    subiaceo, -ui, -ere subiectus sum
    subicio, -ieci, -iectum, -icere I i.q. suppono A proprie 1 c.acc. 2 c.acc. et dat. B translate II i.q. subdo A proprie B translate III i.q. sufficio IV reflexive V i.q. postpono VI i.q. subsum
       subiectus, -a, -um I i.q. subtus positus A de rebus 1 c.dat. 2 sine dat. B de hominibus 1 adiective 2 substantive II i.q. subditus A adiective B substantive III i.q. obnoxius
    subiectio, -nis i.q. actio subiciendi, servitus 1 c.gen. vel pron.poss. 2 sine gen.
    subiecto, -avi i.q. subdo
    subigo, -egi, -actum, -igere 1 i.q. in potestatem ditionemque redigo a c.abl. b sine abl. 2 i.q. subverto
    subinde i.q. deinde, postea (cum primo tum secundo loco ponitur)
    ‡subintexo, -ui, -ere i.q. vocem iacto
    subintro, -avi i.q. conscendo, appropinquo;subintrare = clam intrare Gertz S 145, 2; Gertz M = intrare; subintrare + inf. pro ut finale II, 416, 18
    subitaneus, -a, -um i.q. subitus
    subitus, -a, -um i.q. repentinus; Gertz S = celerrimus 413, 9
       subito 1 i.q. repente, repentino, ex tempore a c.participio b sine participio 2 i.q. celeriter, cito, festinanter; Gertz S 143, 16 subito = statim; subito = ad præsens 201, 9
    subiugo, -avi i.q. in servitutem redigo
    subiungo, -xi, -ctum, -gere I generatim i.q. dico II speciatim A i.q. dicendo addo 1 sequitur oratio directa 2 sequitur acc.c.inf. B i.q. respondeo
    sublabor, -psus sum, -bi i.q. elabor
    sublatio, -nis i.q. actio tollendi
    ‡sublator, -is i.q. interfector de eo qui aliquem de medio tollit, interficit
    sublatus vide tollo
    sublego, -gi, -ctum, -gere 1 proprie a i.q. colligo b i.q. evello, revello 2 translate i.q. excipio
    ® sublevare = sustollere Gertz S 164, II, 23 ;sublevatio = auxilium 82, 8; Gertz M = rem faciliorem facere; (Georges) ut navem exoneraret RH
    ® sublimare (in excelsissimam claritudinem Georges) Gertz S 90, 17 ; sublimare fascibus = ad fasces; Gertz M :sublimare in regem
    sublimis, -e 1 adiective i.q. in altum, in altitudinem elevatus, supra aliquid positus a de hominibus b de rebus 2 substantive i.q. altitudo : 8, 3 in sublime
    sublimitas, -tis 1 proprie i.q. altitudo, celsitudo 2 translate i.q. dibnitas, magnitudo
    ® sublinire = oblinire : caligas resîna subter oblinire
    subluo, -i, -ere i.q. madefacio, perluo
    sublustris, -e i.q. lumine aliquo illustratus 50, 9 nox
    submergo, -si, -sum, -gere i.q. aqua mergo, demergo
    subministro, -avi i.q. præbeo, porrigo
    ® submisse = summisse adv. = 1 placide 2 modeste/ suppliciter
    submitto, -si, -sum, -ttere 1 proprie a i.q. suppono b i.q. deicio, (caput)demitto 2 translate i.q. subicio
    submoveo, -vi, -tum, -vere i.q. removeo, secerno a de hominibus b de rebus 2 i.q. clam removeo 3 i.q. stringo
    subnecto, -xui, -xum, -ctere 1 i.q. adnecto, addo 2 i.q. loquendo addo, sequitur ut 3 i.q. alligo
    subnixus, -a, -um i.q. fultus 1 proprie 2 translate
    subnoto, -avi 1 i.q. subscribo 2 i.q. notando addo
    suboles, -is f. i.q. progenies, proles 1 c.gen. vel pron.poss. 2 c.adi. 3 nude
    suborior, -tus sum, -ri i.q. fio, orior, subnascor
    suborno, -avi i.q. aliquem clam instruo contra aliquem 1 c. sententia relativa 2 c.gerund. 3 c.obi. tantum
       subornatus, -a, -um 1 substantive i. q. instructus 2 adiective a i.q. simulans b i.q. callidus
    ® subportare (ut fr. supporter, soutenir Georges) Gertz S 66, 12
    ® subputare Gertz M = supputare
    subrepo, -si, -tum, -ere i.q. incido
    subrideo, -si, -sum, -dere i.q. leniter arrideo
    subrogatio, -nis i.q. actio subrogandi
    subrogo, -avi i.q. aliquem in locum alicuius sufficio, substituo 1 speciatim de electione 2 generatim i.q. sufficio
    subruo, -i, -tum, -ere i.q. everto, prosterno 1 proprie a pro obi. homo b pro obi. res 2 translate a pro obi. homo b pro obi. res
    ® subsannare (Vulg.) = gestibus irridere Gertz S 318, 21 (RH); subsannatio (< subsannoGeorges) Gertz S 121, 9
    subsellium, -i n. pl. 1 i.q. sella equestris 2 i.q. strepa (in vernacula `stigbøjle´ teutonice `Steigbügel´)
    subsequor, -cutus sum, -qui i.q. post sequor, insequor 1 sensu locali a c.obi. b nude 2 sensu temporali a c.obi. b nude
       subsequenter i.q. subsequendo, paulatim, sensim
    subsidium, -i i.q. auxilium, de adiumento, ope 1 c.gen. a obi. b subi. 2 c. dat. 3 nude
    subsido, -sedi, -sessum, -sidere i.q. decido, concido de motu quo res vel homo e superiore loco ad inferiorem fertur a de hominibus b de rebus
    subsisto, -stiti, -ere 1 i.q. consisto 2 i.q. de equo descendo 3 i.q. fulcior, sustineor, in aliqua re positus sum a proprie b translate i.q. sustineor
    substantia, -æ i.q. materia de magnitudine corporis; res familiaris Gertz S 320, 10 ; = laus 222, hist, 5
    substerno, -stravi, -stratum, -sternere 1 proprie i.q. humi spargo, subicio 2 translate i.q. subicio
    substituo, -i, -tum, -ere i.q. suppono, aliquid in locum alicuius pono
    substo, -are i.q. subsum, lateo
    subsum, -fui, -esse i.q. lateo, occultor 1 c. dat. 2 sine dat.
    subtel, -is n. i.q. planta, cavum pedis
    ‡subterfugium, -i de loco, ubi non pugnatur
    subterlabor, -psus sum, -bi i.q. e conspectu abeo, clam elabor, effugio
    subterraneus, -a, -um quod est sub terra
    subtexo, -ui, -tum, -ere 1 i.q. scribendo addo, subicio, subiungo 2 i.q per ludibrium aliquid dico 3 i.q. oppono, obicio 4 i.q. adiungo
    subtilis, -e i.q. tenuis; Gertz M = callidus
    ® subtilia sc. vestis Arnoldus I, 12 MGH XXI
    subtractio, -nis i.q. actio subtrahendi
    subtraho, -xi, -ctum, -here i.q. adimo, aufero, subduco 1 c.acc. et dat. 2 sine dat.
    ® subtus = sub Gertz S 346, 10 præp. + abl.Georges tarde
    subucula, -æ de veste interiore
    suburbanus, -a, -um i.q. urbi vicinus
    suburbium, -i de vicinitate urbis
    ® subvector = equus GertzM(coniecturâ);RH(coniecturâ): subvector(i) stratis praecipit(ib)u(s) arbori illisus interiit [delevit (i) et supplevit (ib) et (s) ; Gertz M supplevit 6 litteras : subvector = qui sursum(= sub) vehit
    subveho, -xi, -ctum, -here i.q. sublevo, extollo
    subvenio, -i, -tum, -ire i.q. subsidio venio, opem fero
    subverto, -ti, -sum, -tere i.q. everto, perdo, tollo
    succedo, -ssi, -ssum, -dere I i.q. subsequor, pone sequor A generatim 1 c.dat. 2 sine dat B speciatim de successione 1 regni 2 antistitum II i.q. intro, ingredior III i.q. accedo IV i.q. venio V i.q. me offero
    succendo, -di, -sum, -dere 1 proprie i.q. incendo, incendio trado 2 translate i.q. impello, instigo
    succenseo i.q. irascor
    successio, -nis I i.q. substitutio in locum alterius A in hereditate B in regno vel imperio 1 c.gen. a obi. b subi. 2 sine gen. C in administratione episcopatus II i.q. suboles, proles III i.q. origo IV i.q subsidium V i.q. mutatio VI i.q. ordo, series
    ® successive = per successionem Appendix 1, 5 Gertz S
    successor, -is de eo qui in alterius locum succedit I generatim II speciatim de successione A regum 1 c.gen. a obi. b subi. 2 sine gen. B episcoporum
    successus, -us 1 i.q. prosper eventus a c.gen. b sine gen. 2 i.q. mutatio; Gertz S 231, 18 (< succedo Georges) condicio vitae ? RH; Gertz M: successus = possessiones feliciter comparatæ; successu temporis/temporum = tempore RH0
    succîdo, -cîdi, -cîsum, -ere i.q. cædo, subseco 1 c.acc. 2 abs.
    succingo, -xi, -ctum, -gere i.q. vestes cingulo, adstringo et colligo
       succinctus, -a, -um 1 proprie i.q. accinctus, præcinctus 2 translate a i.q. stipatus, iuvatus b i.q. præditus c i.q. expeditus, liber; Gertz M = compendiosus = fructuosus
    ® succincte/succinctim = breviter
    succino, -cinui, -centum, -cinere i.q. cano 2 i.q. insusurro
    succlamatio, -nis i.q. actio succlamandi, vociferatio
    succlamo, -avi i.q. assentiendo acclamo
    succresco, -vi, -tum, -scere 1 proprie i.q. ab imo cresco (de plantis) 2 translate i.q. augeor, originem traho
    succumbo, -bui, -bitum, -mbere i.q. cedo, me subicio 1 c.dat. 2 abs.
    succurro, -ri, -sum, -rere 1 i.q. occurro, consulo, medeor 2 i.q. in mentem venio
    ‡succursus, -us i.q. auxilium, subsidium
    succutio, -ssi, -ssum, -tere i.q. adduco
    sucula, -æ i.q. porculus, porcellus
    sucus, -i m. i.q. humor, liquor aliquid habens crassitudinis vel lentitudinis 1 generatim de variis escis vel potionibus 2 speciatim de philtro
    sudes, -is f. 1 i.q. palus, vallus 2 i.q. lignum, trabs;Georges:sudis, -is; ripa erat acutis sudibus munita Caesar
    sudo, -avi i.q. sudorem emitto
    sudor, -is i.q. humor per cutem animalis erumpens 1 labore 2 metu 3 morbo
    sudus, -a, -um i.q. clarus, perspicuus, serenus 1 proprie 2 translate i.q. nobilitas 204, 15 sanguis
    suesco, -vi, -tum, -scere i.q. consuesco, soleo
       suetus, -a, -um de consuetudine alicuius rei
    suffectio, -nis i.q. substitutio
    sufficio, -feci, -fectum, -ficere 1 i.q. satis sum, suppedito a c.dat. b c.inf. c sequitur quod d sequitur ad e nude 2 i.q. in locum alterius pono, substituo a de antistite b de rege 3 i.q. iuvo, adiuvo c.dat.et abl.; Gertz M = suppeditare (= parare)
       suffectus, -a, -um i.q. subrogatus, substitutus
       sufficiens qui vel quod sufficit; Gertz M = bonus;sufficientia = quantum satis est;abundantia
       sufficienter i. cum sufficientia
    suffigo, -xi, -xum, -gere i.q. affigo, configo
    ® sufflare = fr. souffler Gertz S 415, 30
    suffragatio, -nis i.q. actio suffragandi, commendatio, auxilium
    ® suffraganeus (episcopus) = qui archiepiscopo subiectus est Gertz S 317, 7
    suffragator, -is qui suffragatur, suffragium fert 1 c.gen. 2 sine gen.
    suffragium, -i 1 proprie i.q. significatio voluntatis in creandis magistratibus, legibus iubendis vel abrogandis, reis iudicandis sim. a c. gen. vel pron.poss. 2 translate a i.q. existimatio, voluntas, favor b i.q. auxilium; Gertz S suffragium sanctorum 162, 31
    suffragor, -atus sum, -ari i.q. prosum, suffragium fero; Gertz S 164, III, 10 = intercedere
    suffultus, -a, -um i.q. fulciendo suspensus, sustentatus
    suffundo, -di, -sum, -ndere i.q. infundo, aspergo 1 proprie i.q. liquorem immitto 2 translate
       suffusus, -a, -um i.q. aspersus, inspersus 1 proprie 2 translate
    suggero, -ssi, -stum, -rere 1 proprie i.q.subministro, subinde præbeo, suppedito 2 translate a i.q. moneo, suadeo b i.q. subicio, efficio; Gertz S suggerere = monere, hortari 197, 12 ;persuadere = contra dicere ? (teutonice einwerfen)
       suggestus, -a, -um i.q. locus eminens n. pl. (nostra lingua `tinghøj´, teutonice `Thinghügel´); Gertz M suggestum = cancelli (teutonice Gitter) qui laicos et clericos dividunt > locus eminens et cancellatus ubi praedicator Christum pràedicat (teutonice :die Kanzel)
    suggestio, -nis i.q. actio aliquid consulendi, consilia clandestina; Gertz S = (ad)hortatio
    ® suggrunda Gertz M = corona navis; RH = proiectura tecti super navem = etiam velarium pro sole et pluviâ;etiam vide velamen (danice solsejl)
    suggestus, -us i.q. locus eminens ex terra aliave materia suggesta
    ® suggrunda (< sub+grunda; grunda = tectum) etiam subgrunda quod vide supra
    sugillatio vel suggillatio, -nis i.q. contumelia, ignominia
    sugillo vel suggillo, -avi i.q. lædo, contumelia afficio
    suillus, -a, -um i.q. ad suem pertinet f.pl.174, 18 carnes
    sulco, -avi i.q. navigo; Gertz S sulcare = lacerare 426, 33
    sulcus, -i i.q. vestigium aratri, fossula in longum vomere impresso ducta
    *sum, -fui, -esse I i.q. existo(vi non debilitata) II i.q. licet III i.q. absum 36, 9 insula non longe est IV vi debilitata A c.dat 1 possessivo 2 finali B c.gen. C c.abl. D copula 1 generatim 2 c.gerundivo a pro fut.inf.pass.(omittitur e.g. 31.13 b pro fut. indic.pass. c pro imperf.coni. 3 c. particip.fut. (infinitivus semper omittitur, e.g. omittitur fuisse 86, 2) a ind. b coni.
    formæ: semel legitur fuerunt, passim fuere; notiones fuisse i.q. esse, fui i.q. sum, furim i.q. sim, fueram i.q. eram, fueram c.perf.part. pro imperf., fuissem i.q. essem, fuero i.q. ero; fore 1 i.q. esse (c.gerund. 245, 14) cf. affore i.q. adesse 39, 2, forem i.q. essem, forem i.q. fuissem 2 i.q. fieri, forem i.q.fierem 157, 1, futurus, -a, -um 1 adi. a generatim b sensu hypothetico 2 subst.n. de rebus futuris ;syntactica futurum ut, fore ut
    summa vide post supremo: summus, summe, summa
    summatim i.q. in summa, breviter
    ® summisse adv. = submisse quod vide Gertz M/RH
    ® summitas = cacumen/culmen (montis) Gertz M/RH
    summopere i.q. maxime, vehementissime
    summoveo, -vi, -tum, -vere 1 proprie i.q. amoveo, dimoveo, repello 2 translate
    sumo, -psi, -ptum, -ere i.q. capio, suscipio, induor 1 corporea 2 incorporea
    sumptio, -nis i.q. actio sumendi
    sumptuosus, -a, -um 1 de eo quod magno sumptu et multa pecunia fit 2 de hominibus qui sumptus præter rationem faciunt
    sumptus, -us de pecunia quæ impenditur 1 c.gen. vel pron.poss. 2 c.adi. 3 nude; Gertz M = commeatus RH
    suo, -i, -tum, -ere i.q. acu et filu vel fune aut nervis duarum rerum oras connecto, consuo
    supellex, -ctilis f. [nom.sing. nonnisi 516, 9, abl. sing. ctile] i. domesticum instrumentum quod neque argento aurove neque vesti adnumeratur
    super I c.acc. A de relatione locali nonnisi c. verbis movendi B i.q. ante, præ in comparatione C i.q. præter, de iis rebus quibus alia adduntur II c. abl. A de relatione locali B indicat res et personas ad quas attinet actio verbalis vel subst.; Gertz M super currus = curribus; super regnum regendum constituere, super regnum firmare, constituere ;super = contra ;super = erga ; super = de (aliquo) dolere, gratias agere super aliquo; super aliquo pignus ponere = pignore certare cum aliquo; super omnes sortem mittere ;iurare super reliquias ;iurare super pacto
    superabilis, -e de eo qui superari potest
    ® super(h)abundare = valde abundare
    superaddo, -didi, -ditum, -dere i.q. addo supra
    superbia, -æ i.q. nimia animi elatio, arrogantia, fastus
    superbus, -a, -um i.q. nimis elatus, arrogans, fastosus
       superbe i.q. elate, cum fastu
    supercillium, -i i.q. fastus, superbia, severitas 1 c.gen. 2 c.adi. 3 nude
    superduco, -xi, -ctum, -cere de patrefamilias qui priore uxore mortua filiis prioris matrimonii novercam concubinam inducit; Gertz M uxorem superducere = novercam filiis filiabusque superducere
    ® supereffluere = valde abundare Gertz M
    ® superexaltare = superexaltat misericordia iudicium Georges/ Gertz M
    ® superficialis = levis, simulansGeorges/ Gertz M
    superficies, -i f. 1 proprie de eo quod super faciem alicuius rei est 2 translate
    superfluitas, -tis i.q. nimia abundantia, redundantia
    superfluo, -xi, -ere i.q. fluendo madefacio
    superfluus, -a, -um i.q. exundans;superflue adv.
    superfusus, -a, -um i.q. supra fusus
    supergredior, -ssus sum, -di i.q. supero 1 c.acc. et abl. 2 c.acc.
    superiaceo, -ere i.q. supra iaceo
    superiacio, -ieci, -iectum, -iacere i.q. superpono, superextendo 1 c.acc. et dat. 2 sine dat.
    supernans, -tis i.q. supernatans
    supernus, -a, -um 1 sensu locali de eo quod supra est n.pl. substantive 2 i.q. superus, cælestis a substantive n.pl. b adiective
       superne 1 i.q. supra 2 i.q. sursum 3 i.q. desuper
    supero, -avi i.q. superior sum, vinco I intransitive II transitive A proprie 1 i.q. vinco (in re militari) a c.abl. b sine abl. c abs. 2 i.q. convinco 3 i.q. transcendo, supergredior, evado B translaten 1 de hominibus 2 de rebus 3 i.q. qualitate aliqua vel magnitudine superior sum, præsto 4 i.q. assequor, consequor, ex fuga retraho
       superatus, -a, -um de eo qui victus est
    ® superpellicium = (< pellicius, -a, -um) pallium chori RH/ Gertz M
    superpono, -sui, -situm, -nere i.q. impono
    ® superruere = vehementer irruere
    supersedeo, -sedi, -sessum, -ere i.q. cesso ab aliqua re, abstineo 1 c.inf. 2 abs. i.q. alicui dictoaudiens non sum, maneo
    superstes, -itis I proprie de eo qui post mortem alterius superest et supervivit A substantive 1 c.gen. 2 c.dat. 3 nude B adiective II translate
    superstitio, -nis I proprie A generatim i.q. opinio fabulosa, credulitatis error B speciatim de religione non Christiana 1 populorum septemtrionalium a c.adi. b nude 2 populorum Græcorum et Latinorum II translate i.q. adoratio, veneratio
    superstitiosus, -a, -um i.q. superstitione imbutus
    supersto, -steti, -stare de eo quod in superficie alicuius rei est vel videtur, supra aliquid sto
    supersum, -fui, -esse 1 i.q. reliquus sum, resto 2 i.q. superstes sum, supervivo a c.dat. b sine dat.
    superus, -a, -um i.q. in superiore parte positum est 1 sensu locali de iis quæ in terra atque inter homines fiunt cum de inferis sermo est 2 de dis [gen.pl. nonnisi superum] a substantive b adiective
       superior, -us qui supra est I adi A de loco B de condicione 1 c.abl. a respectus b comparationis 2 sine abl. C de tempore i.q. prior D de iis quæ supra dicta vel commemorata sunt II substantive A de loco B de condicione C de tempore vel de iis quæ supra dicta vel commemorata sunt 1 m. pl. 2 n.pl.
       superius i.q. antea.supra
    ® supra = super (sacramenta iurare); supra quam = magis etiam quam; suprastare = stare supra
       supremus, -a, -um 1 proprie de loco i.q. summus a subst. n.pl. b adi. 2 translate a de tempore speciatim de iis quæ ad mortem attinent vel pertinent b de gradu i.q. ultimus c i.q. intimus
       supremo i.q. denique
    summus, -a, -um I proprie de loco A adi. B subst. 1 n.pl. a c.gen. b sine gen. 2 n.sg. II translate de gradu A adi. 1 de animantibus 2 de rebus B subst. m.pl.
       summe i.q. maxime
       summa, -æ I proprie de collectione seu quantitate rerum quæ numerantur A de numero B de pecunia 1 c.gen. 2 c.adi. 3 nude II sensu latiore de capite cuiusquam rei A c.gen. B nude; Gertz S summa (celorum) 102, 14 scholastice :principia RH
    ® super: iuncturae : cum acc.:intellegere super aliquem = curare aliquem : animum attendere ad; super aliquem misereri et similia = erga ; super aliquem orare;super aliquid gaudere = de
    ® superaddere = subiungere, subicere Gertz S 282, 64; = superinicere 153, 74
    ® superaffigere Gertz S 101, 1 = insuper affigere
    ® superducto supercilio = super eo subducto supercilio Gertz S 79, 3
    ® supereffluere = abundanter evenire Gertz S 103, 18
    ® superhabundare = magis abundare Gertz S 231, 16
    ® superimminere = inclinare super Gertz S 118, 25
    ® superimponere = super aliquod imponere Gertz S 126, 5; = imponere 390, 11
    ® supernus = divinus vel caelestis ;superna = caelestia/caelum ;superni = superi Gertz S
    ® superpellicium id est vestis propria canonicorum regularium longas manicas habens ac pæne talaris quæ supra tunicam laneam gestabatur Gertz S 357, 27
    supervacuus, -a, -um i.q. supervacaneus, inutilis 1 adi. 2 subst. n.sg. (c.inf.)
       supervacue i.q. supervacaneo, inutiliter
    supervenio, -i, -tum, -ire I pro subi. homines A i.q. accedo, advenio 1 c.dat. 2 nude B i.q, ex inopinato advenio C de iis qui subito adsunt nocendi causa 1 c.dat. 2 c.abl. 3 c. præp. 4 nude II pro subi. res A corporeæ 1 i.q. succedo 2 i.q. afferor 3 de re militari B incorporeæ
    superventus, -us m. i.q. actio superveniendi
    supinatus, -a, -um i.q. inversus
    supinus, -a, -um i.q. in posteriorem partem flexus, reclinis, reclinatus 1 c.verbis movendi 2 de iacente
    suppar, -is i.q. prope æqualis, pæne par
    suppedito, -avi i.q. præbeo quod satis est, abunde subministro
    suppeto, -ivi, -itum, -ere i.q. in promptu sum, supersum, adsum 1 pro subi.res corporeæ a c.dat. b c.ad 2 pro subi. res incorporeæ
    ® supplantatio = fraus simulationis Georges Gertz S 114 4
    supplementum, -i 1 in re militari de certo militum numero qui in locum eorum qui desunt sufficiuntur a c.gen. b nude de aliis rebus i.q. auxilium
    suppleo, -vi, -tum, -re i.q. numerum alicuius conventus sim. augeo
    supplex, -icis 1 proprie de eo qui flexis genibus submisse aliquid petit 2 translate de rebus
       suppliciter i.q. humiliter, abiecte
    supplicatio, -nis i.q. actio supplicandi, precatio
    supplicium, -i I proprie i.q. poena capitalis aut quæcumque animadversio gravior et cruciatus A c.gen. B c.adi. C nude II translate i.q. mors, calamitas
    supplico, -avi i.q. oro, deprecor, demisse peto 1 c.dat. 2 sine dat.
    suppono, -sui, -situm, -nere i.q. subicio, subdo
    supprimo, -pressi, -pressum, -primere 1 proprie i.q. premendo deicio; in imagine: 34, 12 senectus proprio in ruinam pondere suppressa devergit 2 translate i.q. celo, obscuro, occulto a c.abl. b sine abl.
    ® supprior = prioris minister et vicarius Gertz S 314, 19
    supputatio, -nis i.q. actio supputandi
    supputator, -is de eo qui supputat
    supputo, -avi i.q. enumero, computo, rationes ineo
    supra I adv.A de iis quæ antea commemorata sunt B de gradu, sequitur quam II præp. c.acc. A de loco B de gradu C de tempore
    supradictus, -a, -um i.q. superius dictus 1 subst.n.pl. 2 adi.
    suprapositus, -a, -um antea dictus
    sura, -æ i. membrum inter genu et pedem porrectum
    surgo, -rexi, -rectum, -gere i.q. me erigo, orior, Gertz S surgere in regnum = thronum conscendere 127, 9
    surrepo vide subrepo
    surripio, -ripui, -reptum, -ripere 1 i.q. adimo, eripio 2 i.q. spatium viæ præcipio
    surrogo, -avi i.q. sufficio, substituo
    sursum de motu in locum superiorem
    sus, -is g.c. nomen animalis
    susceptio, -nis 1 i.q. actio suscipiendi 2 i.q. auxilium, subsidium
    ® susceptor = qui monachos benigne suscipit
    suscipio, -cepi, -ceptum, -cipere I i.q. assumo A res corporeas 1 homines i.q. accipio, recipio a c.abl. b c.adv. c nude 2 res B incorporalia II i.q.accipio A res B incorporalia III i.q. subeo, sustineo IV i.q. facio, committo V i.q. adeo, ineo, ingredior VI i.q. exaudio VII i.q. procreo, tollo; Gertz M suscipere = levare ex/de fonte baptismatis; suscipere = accipere Christianitatem; tributum suscipere = accipere;mortem suscipere = mortem pati Gertz M/RH
       susceptus, -a, -um substantive m.pl. i.q. hospes
    ® suscitator qui de mortuis (re)suscitat Gertz S 385, 3
    suscito, -avi 1 i.q.excito, surgere facio (de eo quem animus reliquit) 2 i.q. moveo 3 i.q.procreo
    suspendium, -i i.q. suspensio per laqueum collo iniectum
    suspendo, -di, -sum, -dere 1 proprie a generatim i.q. in alto ligo ut pendeat b speciatim i.q. appendo obstricta gula occidendi causa 2 translate a i.q. interrumpo, differo b i.q. incertum reddo c i.q. suspensum teneo, cohibeo; Gertz S 16, 14 ab officio suspendere = magistratum abrogare
       suspensus, -a, -um 1 de animo sollicito vel anxio 2 de eo qui vel quod leviter imprimitur nec toto pondere gravat (app. leve vestigium) 3 i.q. retentus, sustentus
    suspensio, -nis i.q. actio suspendendi
    suspicio, -spexi, -spectum, -spicere i.q. sursum aspicio 1 trans. 2 intrans.
       suspectus, -a, -um de eo de quo suspicionem habemus I adi. A de hominibus 1 c.gen. 2 c, dat. 3 c.abl. 4 nude B de rebus C de incorporalibus II subst. m.pl.
    *suspicio, -, -nis i.q. actio suspicandi, incerta opinio de malo 1 c.gen. a subi b obi. 2 sine gen.
    suspicor, -atus sum, -ari 1 i.q. suspicionem habeo alicuius mali, vereor 2 i.q. opinor, puto
    suspirium, -i i.q. actio suspirandi, suspiratio 1 c.gen. 2 c.adi 3 nude
    suspiro, -avi i.q. suspirando desidero, opto
    ‡sustentamentum, -i i.q. fulcimentum;sustentator Gertz S 319, 15 = adiutor
    sustento, -avi 1 i.q. fulcio, sustineo 2 i.q. alo, victum præbeo 3 i.q. sumptus tolero 4 i.q. perfero
    *sustineo, -ui, -ere I trans. A proprie i.q. sustento, fero B translate 1 de certamine et in re militari 2 de rebus incorporeis II intrans. A c.inf. i.q. in animum induco B nude; Gertz M sustinere = expectare, opperiri
    ® sustinentia = indulgentia Gertz M/RH
    susurrus, -i m. i.q. murmur, occultus sermo
    sutilis, -e i.q. assutus, consutus
    *suus, -a, -um pron.poss. tertiæ personæ I adi. A sensu reflexivo 1 ad subiectum eiusdem sententiæ refertur a ad subi. grammaticum b ad subi. logicum 2 ad obi. refertur 3 ad dativum (i. obi.indirectum) refertur 4 ad aliud membrum refertur B pro demonstrativo 1 i.q. eius 2 i.q. eorum C abundat:138, 19 II substantive A nom. pl. B gen. sing. (sensu obiectivo); su(u)s pro eius Gertz S passim, vide etiam : se
    ® sydus = sidus
    ® syllogismus/ sillogismus gr.syllogismós i.e. 1 = propositio maior > 2 propositio minor > 3 conclusio vide etiam sophisma = captio (teutonice Trugschluß) Gertz M II, 268, 20 syllogismus = sophisma
    ® syncopare < syncope/syncopa proprie verbum imminuere; mentis compos non esse, translate et intransitive Gertz M: imperitia sincopat = imperitia superaturRH
    syngraphus, -i m. i. schedula contrahentium ad pactorum fidem facta 517, 20
    ® synodus = synodus generalis/estivalis/hiemalis;sancta synodus;sacerdotale concilium


    | A | B | C | D | E | F | G | H | I | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | X | Y | Z |

    Præfatio — Ad usum — Index abbreviationum — Tota editio 1996 — Tota editio 1997


    T
    taberna, -æ de domibus ubi merces venduntur
    tabernaculum, -i 1 i.q. tentorium a abs. b c.gen. 2 i.q.habitaculum, taberna
    tabes, -is f. 1 i.q. putrefactio 2 i.q. virus 3 de morbo letifero 4 de humore quolibet (plur.)
    tabidus, -a, -um i.q. vanescens, debilis
    tabula, -æ 1 i.q. planca, trabes (navis) 2 i.q. asser (danice `ski´) 3 i.q. mensa 4 i.q. codex (?) 413, 21
    Gertz S 375, 3 (< Ducange) tabula (lignea cuius percussione..convocandi ad matutinas excitabantur monachi; pulsari etiam solebat cum monachus in extremis esset ut fratres ad fundendas pro eo preces cogerentur); Gertz M tabula = tabula altarium/pictura
    tabulatum, -i 1 i.q. superficies tabulis iunctis constrata 2 superficies varie divisa 204, , 21: de pictura; 404, 36 de calculorum ludo; Gertz M tabulatum navis = navis constrata (teutonice Verdeck)
    ® tabulatus-us Gertz S 89, 12 lapideo tabulatu = opus quadratarium
    tabum, -i 1 proprie i.q. sanies, virus 2 translate i.q. corruptio
    taceo, -ui, -itum, -ere i. silentium ago 1 intr. 2 trans.
       tacens, -tis de eo qui silet
       tacitus, -a, -um 1 sensu activo a de eo qui non loquitur b sine verbis c sine strepitu d clandestinus, clam 2 sensu passivo i. de quo tacetur; Gertz S 24, hymn.6 = mutus
       tacite i.q. latenter, occulte, secreto
    taciturnitas, -tis 1 i.q. actio tacendi, silentium 2 i.q. condicio eius qui mutus vel elinguis est 3 i.q. audientia 4 i.q. cessatio, intermissio
    taciturnus, -a, -um i.q. tacitus, silens
    tactus, -us i.q. actio tangendi, contrectatio
    tædæ, -arum f. i.q. nuptiæ
    ® taenia = Georges: Kopfbinde > Band > metonym. Bandwurm vide lumbriculus > lumbri; Ducange: tæniolæ, etiam tineola =vermiculus Gertz S 242, 11 RH
    tædium, -ii i.q. fastidium, satietas 1 c.gen. 2 nude
    tæter, -ra, -rum 1 spectat ad sensus i.q. deformis, fædus a de homine b de re 2 spectat ad famam, mores i.q. inhonestus, turpis a de homine b de re
    ® talaris tunica i.e. tunica quae ad talos dependit Gertz S 20, 2
    talentum, -i de mensura monetæ 1 c.gen. 2 nude; Gertz S talentum fortasse = marca (denariorum) vide libra
    *talis, -e de alicuius rei vel personæ natura (fere i.q. hic: 197, 5) I solum ponitur A strictius 1 subst. a m. b n. 2 adi. a de homine b de re 3 c.pron. B latiore sensu vi propria imminuta i.q. hic II respondet qualis
       taliter i.q. tali modo 1 spectat ad iam descripta, præfata 2 spectat ad sequentia a sequitur oratio directa b sequitur ut
    talus, -i m. de posteriore pedis parte i.q. calx; Gertz S articulus pedis
    *tam de gradu 1 solum ponitur a ante adi. b ante adv. 2 sequitur quam a ante subst. iuncturæ: non tam...quam i.q. non modo ...sed etiam b ante adi. c ante adv. d ante particip. e ante præp. f ante inf. 3 sequitur enunt.sec.consecutivum a ut consec. b quod consec. 4 sequitur ut comparativum 57, 14 5 sequitur sententia relativa 6 sequitur quin
    iuncturæ: tam diu....donec, tam diu....quousque, tam diu....quoad; Gertz M: tam....sicut = æque ...atque;tam quam = cum...tum/et...et *tamen particula adversativa (secundo loco ponitur) tertio loco ponitur e.g. 81, 2 1 antecedit quamquam 2 antecedit licet 3 antecedit etsi 4 antecedit tametsi 5 antecedit cum 6 antecedit enunt.prim. coniunctivum : esto, fugam finxerint ; ante tamen...incident 45, 24 7 antecedit particip. 8 cum particip. 245, 16: spe tamen dubia...metum vincente 9 i.q. ceterum
    iuncturæ: nec..tamen, si tamen, nullo tamen, ne tamen; et tamen...no...modo, sed etiam; verum tamen
    *tametsi coniunctio concessiva I cum forma verbali A c. coni. 1 præs. 250, 34 (=etiamsi) 2 imperf. (241, 33 = etiamsi) 3 perf. (nisi fut.exact. ind.) 4 plusqu. (509, 13 =etiamsi) B c.indic. II cum forma nominali A c. part.perf. B c.adi
    *tamquam I vi comparativa A nomina iunguntur i.q. ut B c.particip. 1 præs. 2 perf. 3 fut. C c. coni. i.q. tamquam si (167, 5 plusqu.perf. pro imperf.) D alternat part.et coni. 56, 30 II vi comparativa vanescente i.q. pæne, fere III vi causali 26, 1 e.g., IV abundat (nisi sensu causali accipiendum est 102, 30)
    *tandem particula temporalis (primo, secundo, tertio loco ponitur) 1 i.q. denique (additur diu 380, 37, sero 536, 4) 2 i.q. deinde 3 i.q. aliquando
    tango, -tetigi, -tactum, -tangere 1 i.q. mano tracto 2 i.q. attingo, adiacio de locis 3 i.q. propinquus sum, de affinitate 4 i.q. commoveo 5 commemoro, perstringo 6 i.q. ico
    tantopere i.q. adeo
    tantulus, -a, -um i.q. tam parvus
    *tantus, -a, -um de quantitate i.q. tam magnus, de qualitate i.q.tam præclarus sim. (435, 34 i.q. tam bonus, 57, 1 i.q. tot) I respondet quantus A sequitur quantus 1 m. 2 f. 3 n. a acc. (tantum...quantum) b abl. (tanto...quanto) B antecedit quantus 1 quantum...tantum 2 quanto...tanta 3 quanta...tantum 4 quantum...tantam 5 quanto...tanto II omittitur quantus A subst.(n.) 1 pro subiecto 2 pro obiecto 3 accus. (gradum indicat) 4 gen.pretii 5 abl. 6 antecedit in ; i.q. adeo in tantum....abundabat B adi. 1 sequitur ut enunt.sec.consecutivum 2 sequitur quod 3 sequitur enunt. sec relativum cum negatione 99, 3 C adv i.q. solum ; non tantum..sed etiam, nec tantum..sed etiam, non tantum ...verum; Gertz M tanti = tot;tantum ut = æque ac
    tarditas, -tis i.q. cunctatio, mora 1 c.gen. 2 abs.
    tardo, -avi i.q. moror
    tardus, -a, -um i.q. lentus, segnis 1 de hominibus 2 de rebus 3 de incorporalibus
       tarde i.q. lente, segniter(nonnisi comparativo.)
    Tartara, -orum n.pl., Tartarus, -i m. < græce
    tartareus, -a, -um i.q. inferus
    taurinus, -a, -umi.q. ad taurum spectans, tauri
    taurus, -i nomen animalis (bestiæ)
    ® tavillæ (vide taenia) Gertz S 242, 11
    ® taxilli = tali/tesseræ :ludere ad taxillos Gertz M
    taxo, -avi i.q. considero, decerno, redimo; Gertz M = æstimare quanti pretii sit
    ® tecna < gr.techna = versutia/calliditas
    tegimen, -inis i.q. umbraculum navis (nostra lingua `solsejl´, teutonice `Sonnensegel´)
    tegmen, -inis i.q. tegimen 1 de vestitu diversi generis 2 de armis varii generis 3 de instrumento lecti i.q. pallium 4 i.q. umbracula navis5 i.q. involucrum 6 i.q. tectum
    *tego, -xi, -ctum, -gere i.q. defendo, occulto, turpem rem honesta specie tego 1 de armis 2 de vestitu simulato, falso 3 i.q. occulto 4 de mortuis 5 de incorporalibus 6 de exornatione templorum 7 translate
       tectus, -a, -um i.q. defensus, munitus, occultatus 1 adi. a de deo in animal marinum mutato b de homine armis defenso, munito c de rebus d de incorporalibus 2 substantive n. i.q. domus vel superior pars domus, fastigium a proprie fastigium, exterior pars tecti, tectum stramineum b interior pars tecti c i.q. domus
    tela, -æ i.e. textura, opus textile 1 actio texendi 2 de eo quod textum est a de araneo (in similitudine) b de opere textili
    tellus, -ris f. i.q. terra 1 i.q. orbis telluris 2 terra, continens (opp. mare) 3 i.q. solum, interior pars terræ 4 i.q. regio, patria
    *telum, -i i.q. instrumentum bellicum 1 proprie 2 translate
    iuncturæ verbales 1 pro subi.:cadere, madere, stridere 2 pro obi.:abicere, congerere, conicere, contorquere, cudere, destituere, emittere, evitare, excipere, excutere, hebetare, iacere, iaculari, inicere, inserere, librare, mandare, pellere, rotare, temnere, tentare 3 ponitur in dat. cedere 4 ponitur in abl. appetere, concurrere, configere, incessere, perire, perstringere, petere, traicere
    temerarius, -a, -um i.q. inconsideratus, audax 1 adi. 2 subst.
    temeratio, -nis i.q. violatio
    *temere i.q. audacter, impudenter, inconsulte
    *temeritas, -tis inconsiderantia, audacia
    temero, -avi i.q. constupro, violo 1 de amoribus 2de sacrilegio
    temno, -psi, -ptum, -nere i.q.contemno, sperno, non afficior
    temo, -nis m. i. pars currus qua trahitur [danice `vognstang´, teutonice `Deichsel´)
    temperamentum, -i de eo quod mixtum est 1 proprie de compositione potionum vel ciborum a de potione medicata b de philtro c de cerevisia d de esca artificiose apparata 2 metonym.de machinis 3 translate a de legibus i.q. mediocritas, clementia, lenitas b i.q moderatio, continentia
    temperantia, -æ i.q. abstinentia, continentia, constantia
    temperies, -ei 1 proprie de tempestate 2 translate de animi moderatione, constantia
    tempero, -avi i.q. apparo, lenio, guberno 1 trans. a de cibo b i.q. moderor, lenio c i.q. coerceo, guberno 2 intrans. a c.dat. b c.dat et ab c sequitur ne d sequitur quo minus e omisso dat., sequitur quo minus f i.q. abstineo g i.q. parco
       temperatus, -a, -um i.q. moderatus
       temperanter i.q. decenter
    *tempesta, -tis 1 i.q. tempus 2 i.q. vis ventorum, procella 3 translate a de bello b de aliis
    tempestivus, -a, -um i.q. opportunus 1 de iis rebus quæ in tempore fiunt i.q. aptus (c.dat.)
       tempestive i.q. opportune
    templum, -i i.q. ædificium sacris usibus destinatum I de ecclesiis Christianis A generatim B speciatim de singulis templis 1 adi. locum indicat: 266, 10 templum in fundo Sleswicensi 2 nude II de delubris paganorum
    ® temporalis (opp. eternus) Gertz S 81, 23; temporalia (neutr.plur.) = bona ad tempus Gertz S 15, 11 RH
    temporaneus, -a, -um i.q. tempestivus
    ® temptatio (= temptamen/temptamentum) ab Augustino; Gertz S 315, 1 = res adversae
    1*tempus, -oris 1 c.gen. 2 nude; Gertz S 103, 13 = opportunitas RH ( Gertz = dilatio); Gertz M primo tempore = prima vice;temporis vice = temporum processu/successu
    2 tempus, -oris n. de superiore capitis parte
    temulentia, -æ i.q. ebrietas
    temulentus, -a, -um i.q. ebriosus
       temulenter i.q. ebrie
    tenaculum, -i i.q. retinaculum, vinculum quo aliquid tenetur
    tenax, -cis de eo qui vel quod firmiter hæret, constanter retinet I proprie A c.gen. B c.abl. C nude II translate A generatim 1 c.gen. 2 nude B speciatim i.q. parcus, avarus
       tenaciter i.q. cum tenacitate, arte, firmiter
    ® tenêre = etiam ratum habere Gertz M aliquid /parum de promissione tenere = observare;teneri = debere vide subtus
    tendo, -tetendi, -tensum, -tendere I proprie A i.q. extendo, exsero, explico 1 de homine 2 de rebus B i.q. iter dirigo, pergo 1 c.acc. 2 additur terminus C i.q. porrigo D i.q. tenaculum tendo II translate i.q. compono
    ® teneritudo = teneritas/mollitia vide etiam subtus
       tensus, -a, -um i.q. extentus
    tenebræ, -arum 1 proprie i.q. privatio luminis a de nocte b de vi magica c de carcere 2 translate
    teneo, -ui, -ere I c.singulis obiectis A pro obi. animantia 1 homines a proprie i.q. amplector, deprehendo b translate c.abl. et gen (nonnisi passive) i.q. afficior ; pro subiecto incorporea : 58, 8: Theutonum familias æqua servitus teneret; obligatus sum:: dicta factis æquare tenetur; sepulchro servo: corpus tenere [documentatione incorrecta RH] 2 bestias i.q. suspensum teneo B pro obi.res 1 corporeas a i.q. manu teneo b i.q. possideo c i.q. contineo, consto ex d i.q. suspensum teneo e i.q. revinctum teneo f i.q. obtineo, occupo (generatim) g i.q. pervenio ad (de certamine equestri) 2 incorporeas a i.q. obtineo, occupo b i.q. habeo c periphrastice d i.q. capio, traho e i.q. persto in f de fato g de navigatione II c.duobus acc. (vel nom.) A c.adi. B c.part.perf. c c.part præs.; Gertz S teneri = esse 82, 13, = debere 191, 10
    tener, -a, -um I adi. A de animantibus 1 de prima ætate a hominum b bestiarum 2 de humani corporis partibus i.q. mollis, gracilis (in bonam partem) 3 de moribus delicati hominis i.q. mollis, enervis B de rebus 1 corporeis i.q. debilis, tenuis 2 incorporeis II substantive A m.sg. b n.pl.
    teneritudo, -inis i.q. teneritas, mollities 1 de ætate i.q. iuventus 2 i.q. mollities
    tenor, -is 1 i.q. ordo, series, continuatio a in re militari b de consecutione rerum 2 i.q. argumentum 3 i.q. institutum; Gertz S 145, 22 = observatio (iustitiæ), 408, 15 = continentia (orationis), 423, 4 textus (? RH)
    tentamentum, -i i.q. sollicitatio, tentatio 1 c.gen. 2 sine gen.
    tentatio, -nis i.q. experimentum
    tento, -avi i.q. experior, periculum facio, aggredior I proprie A pro obi. homines 1 c.abl. 2 sine abl. B pro obi. res 1 corporeas a i.q. invado b i.q. aggredior c i.q. infesto d i.q. molior, movere conor e i.q. scrutor f i.q. appeto g i.q. experior h i.q. tracto 2 incorporeas a i.q. appeto b i.q. gero c i.q. experior, sollicito d i.q. conor aa c.acc. bb c.inf. II translate i.q. experior, exanimo, sollicito A c.acc. et abl. B sine abl.
    tentorium, -i 1 i.q. tabernaculum 2 i.q. umbraculum
    tenuis, -e I proprie A i.q. tener, gracilis 1 de hominibus 2 de rebus B i.q. exiguus, parvus C i.q. liquidus (opp.crassus) D i.q. rarus II translate A i.q. exiguus, parvus B i.q. hebes, tardus C i.q. levis D i.q. vilis, parvi pretii E i.q. humilis, inops, pauper
       tenuiter i.q. parum
    tenuitas, -tis i.q. debilitas
    tenus (ante subst. ponitur) 1 i.q. usque ad : c.abl. 2 i.q. per (?) 368, 2; Gertz S 83, 13 nomine tenus = verbo; Gertz M solo tenus urbem prosternere;verbo tenus = ad verbum;corde tenus = memoriâ tenere;fine tenus = postremo
    tepens i.q. tepidus
    tepidus, -a, -um i.q. teporem habens
    ter 1 sensu strictiore i.q. tribus vicibus 2 latiore sensu e.g. ter valide (i. validius vel validissime)
    terebrum, -i i.q. terebra, instrumentum quo ligna perforantur
    teres, -tis i.q. oblongus simul et rotundus
    tergeo, -si, -sum, -gere i.q. abstergeo
    ® tergiversatio = retractatio/recusatio( Gertz M excusatio) ; teutonice Wendehals = lynx
    tergum, -i I de parte corporis humani vel animalis A sensu strictiore B sensu proprio evanescente 1 c.gen. 2 abs C periphrastice de fugientibus D translate E in proverbio 115, 1 nudum habere tergum fraternitatis inopem II de acie vel exercitus vel classis A generatim B speciatim de novissima acie
    tergus, -oris n. i.q. corium, pellis, cutis
    ® terminare = diiudicare Gertz S 142, 29; Gertz M controversiam terminare
    terminus, -i 1 proprie i.q. limes, de terræ vel maris fine a c. gen. b sine gen. 2 translate i.q. finis cuiusque rei a c. gen. b sine gen.; Gertz S termini = fines cf. Danorum termini = Danemarck 235, I, 8, = norma 315, 20; Gertz M terminum imponere causæ
    ternus, -a, -um 1 pl. a distributive b vi distributiva amissa i.q. tres 2 sg. i.q. triplex
    tero, -trivi, -tritum, -terere 1 proprie a i.q. contero, frango b i.q. sæpius manibus tracto c i.q. calco, frequenter tracto d i.q. lacero, dilacero e i.q. obscene: nates 118, 19 2 translate a i.q. carpo, vitupero, contumelia afficio; Gertz S 109, 17 = paenitentia affligere b de tempore i.q. traduco, dego, ago
    ® tertio = tertia vice; tertius nobilior = tertius qui nobilissimus est Gertz M/RH vide etiam subtus
       tritus, -a, -um i.q. contribus, vulgatus, solitus
    *terra, -æ 1 de superficie terræ i.q. solum, humus 2 de interiore terræ parte 3 opp. mare sim. 4opp. aer, 5opp cælum 6 i.q. regio a sg. b pl.; Gertz S 91, 10 terra mater (= haec terra, quam matrem appellamus Liv.)
    ® terrefacere =terrêre
    terrenus, -a, -um I proprie A de eo quod est e terra, terreus B de eo quod in terra fit, i.q. terrester II translate de hominibus vel humanis rebus dis vel rebus divinis oppositis A subst. B adi.
    terreo, -ui, -itum, -ere i.q.terrorem inicio 1 act. a c.acc. b c.acc. et abl. 2 pass. c.abl.
       territus, -a, -um i.q. terrore affectus (c.abl.)
    terrester, -ris, -re i.q. ad terram pertinet I proprie A adi. B subst. II translate A adi. B subst.
    terreus, -a, -um de eo quod e terra est i.q. terrenus
    terribilis, -e i. qui timetur, formidabilis
    terriculamentum, -i i.q. spectrum terrorem incutiens, terricula
    ® terrifice = terribiliter (late) = quod metuendum est RH.
    ® terrigena-ae = terra ortus/natus Gertz S 81, 2(Augustin.de civ.dei) aliter Lucr.et Val.Flacc.
    territo, -avi i.q. terreo
    territorium, -i i.q. ager qui oppidum cicumdat
    terror, -is i.q. magnus timor 1 c.gen. 2 sine gen.
    *tertius, -a, -um i. numerale ordinis de eo qui post secundum venit
       tertium i.q. tertia vice
       tertio i.q. tertia vice
    ® tescua/tesqua, -orum sc.loca = loca deserta Gertz M/RH cf. russ. datscha = country house, na datsche = in campis
    tessera, -æ i.q. cubus osseus vel ligneus punctis distinctus quo in alveolum iacto luditur
    testa, -æ i.q. catinus
    ® testamentarius, -a, -um = ad testamentum pertinens ;subst. testamentarius = 1 scriba testamenti, 2 qui testamenta falsa scribit (>< falsarius = qui testamenta commutat) Gertz M/RH
    testamentum, -i i.q. declaratio ultimæ voluntatis 1 c.gen. 2 sine gen.
    testimonium, -i i.q. testatio, testificatio 1 sensu strictiore de testatione ore prolata a c.gen. b sine gen. 2 sensu latiore a c.gen. b sine gen.;testimonialis = testimonia continens GertzM
    testis, -is I proprie de eo qui testimonium dicit II translate A speciatim de testimonio litterarum 10, 13 testis est Beda, Paulo [Diacono] teste 238, 7, [Dudo rerum Aquitanicarum scriptor 10, 4 (addidit RH)] B generatim 1 c.gen. 2 sine gen.
    *testor, -atus sum, -ati 1 i.q. testis sum, ostendo, testimonio sum a pro subi. animalia b pro subi corporalia 2 i.q. affirmo, profiteor 3 i.q. testes invoco, adhibeo
    testudo, -inis 1 in re militari a de militibus conglobatis et scuta scutis arte iungentibus b de machina lignea subiectis rotis 2 in architectura; Gertz M testudinatus = testudine praeditus
    testula, -æ i.q. parva testa
    ® tetramenon Gertz S 165, V, 3 proposuit: = quadriennium; RH = vis quadruplex
    tetras, -dis f. i.q. numerus quaternarius, quaternio
    texo, -ui, -tum, -ere I proprie i.q. filum filo conserendo conficio, connecto II translate A i.q. formando facio 1 corporea 2 incorporea B i.q. dolose aliquid facio, machinor
    textilis, -e i.q. texendo factus
    thalamus, -i m. 1 proprie i.q. cubiculum a sponsæ b sponsorum 2 translate a i.q. nuptiæ b i.q. pelicatus [pelex = concubina RH]
    theatrum, -i i.q. ædificium ad ludos scenicos spectandos factum
    ® theca (ossium) = arca/scrinium (< capsula scortea RH)
    ® theoloneum = portorium Gertz M/RH alia: teloneum/toloneum (tolonearius = pôrtitor) > tonolêum > gallice: tonlieu, teutonice Zoll Gertz M/RH
    ® theorema = consideratio Gertz M
    thesaurus, -i m. 1 proprie acervus vel collectio rerum pretiosarum quarumcumque 2 translate
    ® thimiama-atis (thymiama) ad turificationem adhibitum RH Gertz S 244, 17
    thorax, -cis m. 1 de toto illo corporis spatio quod duodecim costis utrimque circumscribitur 2 de munimento pectus tegente
    ® thronus = tronus
    ® thuribulum = turibulum
    tibia, -æ (tybia) 1 i.q. os cruris exterius 2 i.q. crus 3 i.q. instrumentum musicum teres et foraminosum ligula inflatum
    tibicen, -inis m. de eo qui tibia canit
    tignum, -i i.q. trabs, asser;RH vide et vectis
    tigris, -is f. i. nomen animalis felini generis, pro fera ponitur
    timeo, -ui, -ere i.q. timorem habeo, metuo 1 c.acc. 2 c.inf. 3 c.acc.c.inf 4 c.acc.c.gerund. 5 abs.; Gertz S 327, 24 timere ab aliquo = aliquem timere
    timesco, -ere i.q. timeo
    timiditas, -tis i.q. proclivitas ad timorem
    timidus, -a, -um i.q. pavidus I subst. A sing. 1 m. 2 n. B plur. II adi.
       timide i.q. pavide
    *timor, -is i.q. metus, pavor
    ® timoratus = timore dei plenus Gertz S 384, 26
    tingo, -xi, -ctum, -gere i.q. madefacio, inficio
    ® tirannus vide tyrannus
    tiro, -nis i. q. miles novus et rudis militiæ; Gertz S =adulescens 90, 7, = miles, satelles 112, 10
    tirocinium, -i 1 proprie i.q. tempus militiæ, stipendia 2i.q. ipsi tirones 3 i.q. regnum 42, 8;447, 28; Gertz M : militaris exercitatio
    titubo, -avi i.q. instabilis sum, trepido, vacillo (translate)
    ti(y)tulus, -i 1 i.q. dignitas, fama, honor a c.gen. b c.adi 2 i.q. appellatio, nomen, subscriptio 3 i.q. causa, prætextus 4 periphrastice; Gertz M etiam = nobilitas
       titulo (sub titulo 201, 11 eius titulo, 340, 12 titulo regis, 370, 8 libertatis titulo) 1 i.q. loco ut 2 i.q. pro, propter 3 i.q. prætextu, causâ
    toga, -æ i.q. vestimentum I virile A generatim 1 c.adi. 2 sine adi. B speciatim de indumento episcopali II muliebre 194, 35
    tolerabilis, -e de eo quod facile ferri et tolerari potest 1 adiective 2 substantive
       tolerabiliter i.q. cum tolerantia, patienter, facile
    ‡tolerabundus, -a, -um i.q. tolerans, patiens
    tolerantia, -æ i.q. actio tolerandi, patientia
    tolero, -avi i.q. patienter fero, perfero, sustineo 1 pro obi. corporalia 2 pro obi. incorporalia 3 c.acc. c.inf.
    tollo, -sustuli, -sublatum, -tollere I i.q. sursum erigo, elevo, extollo II translate A i.q. procreo, gigno B i.q. aufero, removeo 1 pro obi. corporalia 2 pro obi. incorporalia
    tonans > 21, 30 Tonans sc deus
    tondeo, -totondi, -tonsum, -tondere i.q. abscido, amputo, reseco
       tonsus, -a, -um de eo cui coma vel barba resecta est
    tonitrus, -us m. vel tonitruum, -i n. i.q. sonus qui fulmen sequitur, de fragore quolibet
    tonsa, -æ i.q. remus [< tondeo (sicut tonsilla) ? RH]
    tonsorius, -a, -um ad tonsorem et ad tondendum pertinens
    ® tonsura < tonsu(o)rare < tondêre = tonsuram dare = aliquem imbuere
    tormentum, -i i. machina qua tela, sagittæ etc.torquentur sive iaciuntur
    ® tornator = qui supellectilem facit < torno
    torpedo, -inis f. i.q. torpor, stupor
    torpeo, -ui, -ere i.q. sensum aut motum amitto, stupore et tarditate corripior 1 de rebus animalibus 2 de rebus inanimis
    torpesco, -ui, -escere i.q. torpere incipio, languesco
    torpidus, -a, -um de eo qui non sentit, torpens
       torpide i.q. languide, tarde
    torpor, -is i.q. stupor ex defectu sensus, languor, tarditas
    torqueo, -torsi, -tortum, -ere I proprie A i.q. flecto B i.q. emitto, iaculor, vibro C i.q. humi aliquem fundo E exerceo II translate i.q. ango, confundo, vexo A c.acc. et abl. B sine abl.
       torquendus, -a, -um substantive m.pl.
    torquis, -is m. 1 i.q. circulus aureus vel argenteus a collo ad pectus usque pendens 2 i.q. ornamentum quod in brachiis geritur anuli formam præbens, armilla
    torrefactus, -a, -um i.q. torridus factus
    torrens, -tis m. 1 proprie i.q. fluvius subito obortus et rapidus 2 translate
    torreo, -torrui, -tostum, -torrere 1 i.q. igne uro 2 i.q. liquefacio
       tostus, -a, -um (subst.n.pl. de cibo 173, 21)
    torridus, -a, -um [< torreo Georges RH] i.q. aridus e nimio calore, umore carens
    torris, -is m. i.q. lignum semiustum
    tortuosus, -a, -um i.q. multis flexibus sinuosus, flexuosus
    torus, -i 1 i.q. lectus a c.adi b sine adi 2 metonymice fere i.q. coniugium a c. adi. b nude
    torvus, -a, -um 1 i.q. aspectu terribilis 2 de voce i.q. asper, terribilis
       torvum i.q. torviter
    tot i.q. tam multi, tanti I respondet quot II sine responsione A subst. B adi. 1 c. corporalibus a hominibus b aliis 2 c. incorporalibus
    ‡totalis, -e i.q. omnis, integer;totaliter = plane, perfecte Gertz S 245, 4
    *totidem i.q. æquemulti 1 subst. 2 adi.
    *toties i.q. tot vicibus 1 respondet quoties 2 sine responsione i.q. sæpe
    *totus, -a, -um I de quantitate integra A subst. B adi. 1 de hominibus singulis 2 de aliis II de quantitate discreta i.q. omnis; Gertz M etiam dat.toto ; toti = omnes
    ® toxica = venenum Gertz S Appendix 5, 2
    trabs, -is f. 1 i.q. asser, tabula, tignum 2 i.q. scutula
    tractabilis, -e 1 de eo quod tractari vel flecti facile potest 2 translate i.q. mitis, flexibilis, placidus
    ® tractatus = scriptum
    tracto, -avi 1 proprie i.q. manibus attingo, contrecto 2 translate a pro obi. homines i.q. ago cum b pro obi. res; tractare = celebrare Gertz S 309, 6
    tractus, -us 1 proprie i.q. actio trahendi a c.gen. b c.adi 2 translate de spatio vel parte terræ
    traditio, -nis i.q. actio tradendi
    traditor, -is i.qui tradit; Gertz M etiam = proditor
    trado, -didi, -ditum, -dere I proprie A i.q. de manu in manum transfero, do, porrigo B i.q. in matrimonium do C reflexive D i.q.dedo II translate A i.q. concedo B i.q.committo 1 c. acc. et dat 2 c. acc. et in C i.q. præcipio, doceo D i.q. narro, refero 1 c.acc. 2 c. (acc.et) inf. 3 c. sententia interrogativa 4 c. quod E i.q. propago
       traditus, -a, -um n.pl.i.q. quæ traduntur
    traduco, -xi, -ctum, -ere i.q. transfero
    traho, -xi, -ctum, -here 1 proprie i.q. vi duco, rapio 2 translate a de tempore i.q. in longum duco b de affectibus i.q. duco c i.q. rapio d i.q. capio e i.q. contraho, concipio f i.q. percipio g i.q. sustineo, ago, dego; Gertz M exercitum trahere = ducere; moram trahere = morari vel manêre
    *traicio, -ieci, -iectum, -icere I proprie A i.q. transfodio, transfigo 1 c.acc. et abl. 2 sine abl. B i.q. transveho, navibus trans flumen aut mare duco 1 c.acc. rei quæ transvehitur 2 c. acc. rei per quam aliquid transvehitur 3 i.q. transeo 4 c duobus acc. II translate A i.q. aufero, transfero B i.q. contraho C i.q. converto D i.q. obicio, expono E i.q. furtim intueor
    traiectio, -nis i.q. actio traiciendi, transitio
    traiectus, -us i.q. actio traiciendi, transitio 1 c.gen. a obi b subst. 2 c.adi 3 nude
    trames, -itis m. i.q. callis, semita; Gertz S 322, 16 translate = via (vitæ agendæ)
    tranquillitas, -tis 1 proprie de quiete maris tempestatis expertis 2 translate de quavis quiete a c.gen. b nude
    tranquillus, -a, -um 1 adiective a proprie de mari i.q. quietus, sedatus b translate 2 substantive n.pl.
       tranquille i.q. leniter, placide
    trans i.q. ultra
    ® transcriptum = copia
    transcurro, -i, -sum, -rere i.q. percurro, celeriter permetior; Gertz M etiam = pertractare
    transeo, -ii, -itum, -ire I proprie A i.q. transgredior, traicio 1 c.acc. 2 sequitur in 3 nude B de transfugis i.q. transfugio II translate A i.q. pervenio B i.q. evenio, exitum habeo; Gertz S 67, 10 transire in affectum cordis = se affectui omni dedere; transire ad dominum = mori 340, 14
    ‡transequito, -avi i.q. equo transgredior, transvehor
    transfero, -tuli, -latum, -ferre i.q. ex uno in alium locum fero 1 proprie a i.q. transporto b i.q. mihi sumo, arrogo c i.q. transveho 2 translate a i.q dirigo, in partem aliquam converto b i.q. in ampliorem gradum promoveo c i.q. converto d i.q. verto e i.q. defero f i.q. attribuo, assigno g i.q. transpono h i.q. muto i i.q. propono; Gertz S transferre (sanctum, ossa, reliquias sancti) = super altare ponere 16, 15 vide translatio
    transfigo, -xi, -ctum, -gere i.q. transfodio, traicio, transigo
    ® transfigurare = mutare
    transfodio, -di, -ssum, -dere i.q. transfigo
    transformo, -avi i.q.transfiguro, formam muto
    transfreto, -avi i.q. fretum transeo; Gertz M etiam mare transfretare
    transfuga, -æ m. de eo qui hostis partes amplectur app. defector/desertor
    transfugium, -i i.q. defectio ad hostes
    transfundo, -di, -sum, -ndere 1 i.q. transfero 2 i.q. devoro
    transgredior, -ssus sum, -di 1 c. acc. a i.q. transeo, traicio b i.q. permetior 2 abs.; Gertz M = culpam committere (passive)
    transgressio, -nis i.q. actio transgrediendi de delinquentibus; Gertz S 329, 4 transgressor ordinis (regulæ);
    ® transgressus-us 1 = transgressio 2 = violatio divini precepti Gertz S 87, 6
    transigo, -egi, -actum, -igere 1 i.q. transfodio 2 de tempore i.q. perago
    transitio, -nis i.q. actio transeundi 1 proprie a i.q. transitus b de transfugis i.q. transfugium, defectio ad hostes 2 translate
    ® transiectio vide traiectio
    ® transitorius i.e. qui transitum habet;translate brevis/caducus (opp. eternus)
    transitus, -us I proprie A i.q. actio transeundi, transitio 1 c.gen. a subi (vel pron.poss.) b obi. 2 c.adi. 3 nude B de loco, qua transiri potest II translate ; Gertz S 190, 6 = mors
    translatio, -nis i.q. actio transferendi, de libris ex una in alium linguam vertendis : nonnisi hic locus 4, 27 tenoremque veris translationis passibus æmulatus;RH translatio: e.g. ducem nobilem ad sepulchrum maiorum transferre sive sanctum ad sepulchrum quod sibi elegit, vide et brandeum
    transmeo, -avi i.q. permeo, transeo
    transmitto, -si, -ssum, -ttere 1 de loco ad locum mitto, transveho, traicio 2 i.q. trado 3 i.q. committo 4 i.q. admitto
    transmuto, -avi i.q. muto; Gertz M = transfigurare
    transno, -avi i.q. nando transeo
    transpono, -sui, -situm, -nere i.q. transfero, converto
    transscendo, -di, -sum, -dere 1 sensu locali i.q. transgredior, transvolo 2 translate i.q. supero, excedo a c.acc. et abl. b sine abl.
    transscensus, -us i.q. actio transscendi
    transscribo, -psi, -ptum, -bere i.q.aliis verbis exprimo
    transsilio, -ui, -ire i.q. saltu transeo
    transtrum, -i n. [plur.tant. legitur] de sedibus remigum
    transveho, -xi, -ctum, -here i.q. ultra veho, transfero, transduco
    transverbero, -avi 1 i.q. transfigo, traicio a c.acc. et abl. b sine abl. 2 i.q. contundo
    transverto, -ti, -sum, -tere i.q. converto
       transversus, -a, -um 1 proprie i.q. obliquus, conversus 2 in imagine 3 translate i.q. perversus, pravus
       transversum, -i subst. n. 466, 40 binæ (hastæ) e transverso iunctæ [teutonice schräg RH]
    transvolo, -avi i.q. celeriter transcurro
    trecenti, -æ, -a i. numerus
    tremefacio, -feci, -factum, -facere i.q. tremere facio, tremorem induco
    tremulus, -a, -um i.q. tremens
    trepidatio, -nis 1 proprie i.q. tremor 2 translate i.q. timor, festinatio sollicita a c.gen. b sine gen.
    trepido, -avi 1 i.q. tremulo motu concutior, palpito 2 i.q. tremo, timeo a c.inf. b abs.
    trepidus, -a, -um i.q. tremebundus 1 de hominibus 2 de rebus
       trepide i.q. tremebunde
    *tres, -ia i numerale 1 adi. 2 solum ponitur
    ® treuga = indutiae
    tribunal, -is n. 1 i.q. locus excelsus in quo residet qui ius dicit 2 de sede pontificali
    ® tribulare = torquere, vexare Gertz S 358, 4
    ® tribulatio i.q. molestia
    ® tribulus Gertz S 230, 11 i.q. stimulus/murex Georges, Gertz S = tribulus terrestris (Linné)
    *tribuo, -i, -tum, -ere I i.q. do, præbeo A c.acc. et dat. B c. duobus acc. et dat. II i.q. do, permitto A c.acc. 1 c.dat. 2 sine dat. B c.duobus acc. C c.inf. III i.q. defero, rationem vel respectum alicuius rei habeo IV i.q. assigno, imputo V de tempore i.q. impendo
       tributum, -i n. i.q. pensio, vectigal
    tributarius, -a, -um i.q. ad tributum pertinens
    triceni, -æ, -a i.q. triginta
    triclinium, -i 1 i.q. cenatio (nostra lingua `hal´) 2 i.q. podium
    tricorpor, -is i.q. tria corpora habens
    triduanus, -a, -um i.q. tres dies durans
    triduum, -i i. trium dierum spatium
    triennium, -i i.q. trium annorum spatium
    trifariam [adv. sc. partem RH] i.q. tribus partibus aut locis
    triginta i. numerale quod ter decem significat
    trimestris, -e i.q. trium mensium
    trinitas [> Trinitatis ædes Roskildiæ 293, 8 nonnisi cognomen RH]
    ® trinus = triplex Gertz S
    tripertitus, -a, -um i.q.in tres partes divisus; Gertz M :tripartire = in tres dividere
    triplex, -icis de eo quod tribus rebus vel partibus constat : triplex genus mathematicorum 20, 9 >scholastice
    ® triplicare < triplex, opp.simplicare
    tripudio, -avi i.q. salto, pedibus terram pulso
    tripudium, -i i.q. gaudium
    ® tristari = contristari: late
    tristis, -e i.q. lugubris, mærens I de hominibus II de rebus A subst. n.pl. B adi. 1 strictiore sensu i.q. mæstus, speciatim ad mortem vel funus pertinens 2 latiore sensu a i.q. infelix, infaustus b i.q. severus c de eo quod tristem facit aspectu vel visu vel gustatu vel olfactu iniucundum
    tristitia, -æ i.q. mæror, ægritudo 1 c.gen. 2 sine gen.
    trisulcus, -a, -um i.q. trifidus 36, 19 lingua serpentis
    ® tritura (< tero) i.q. frumentum tribulo terere
    ® tritus vide supra
    triumphalis, -e i.q. ad triumphum pertinens
    triumphator, -is i.qui triumphat
    triumpho, -avi i.q. debello, , pervinco, subdo
       triumphans, -tis i.q. triumphator
    triumphus, -i de victoria ex hoste parta 1 c.gen. 2 c.adi. 3 nude
    trivium, -i n. de loco in quem tres viæ conveniunt vel de quocumque loco frequenti quo homines convenire solent
    trophæum, -i metonymice i.q. victoria et spolia quæ e victoria parantur 1 c.gen. vel pron.poss. 2 c.adi 3 nude; Gertz M etiam = victoria
    *trucido, -avi i.q. occido, obtrunco 1 bestias 2 homines a c.abl. b sine abl.; Gertz M = vehementer trudere (= molestum esse alicui)
    truculentus, -a, -um 1 proprie de visu i.q. trux, asper, terribilis 2 translate i.q. sævus, crudelis, ferus
       truculente i.q.atrociter
    ® truculenter i.q. crudeliter Gertz S 429, 12
    trudo, -si, -sum, -ere 1 i.q. vi expello, eicio 2 de avibus rapacibus pascendis
    trunco, -avi i.q. amputo, mutilo
    1 truncus, -i 1 proprie i.q. arbor sine ramis vel radici insistens vel cæsa a: generatim b speciatim de utensilibus, armis sim. e trunco factis vel faciendis 2 translate i.q. corpus hominis sine brachiis vel capite; Gertz M = caudex cf. crux
    2 truncus, -a, -um i.q. mutilus, truncatus 1 de arboribus 2 de abscissis animalium partibus a c.abl. b sine abl.
    ® trustes = antrustiones quod vide; vide et vassus RH
    trux, -cis adi.[RH] i.q. aspectu terribilis, truculentus, ferox I subst. II adi. A de hominibus B de bestiis C de monstris vel inferis D de rebus corporeis E de incorporalibus
    *tu 1 nom. prædicandi vel extollendi causâ 2 alii casus
    tuber, -is i. nomen herbæ tumidæ et esculente app. fungi
    tueor, -itus sum, -eri 1 i.q. servo, custodio, tutor a pro obi. homines b pro obi. res 2 i.q. defendo 3 i.q. tego 4 i.q. præsum 5 i.q. foveo 6 de pecoribus pascendis
    tugurium, -i 1 i.q. casa rustica 2 de ædiculis paganorum
    tuitio, -nis (tuicio) i.q. actio tuendi, defensio, custodia
    *tum 1 i.q. eo tempore 2 i.q. deinde (sæpissime omisso verbo orationem directam inducit) 3 i.q. præterea 4 tum....tum i.q. et...et 5 tum....tum etiam i.q. et....et 6 tum...tum etiam ....ac 335, 25; Gertz M = partim....partim
    ® tumba = sepulcrum Gertz S 243, 17
    tumidus, -a, -um 1 proprie i.q.tumens, tumefactus 2 translate a i.q. superbus b de inflato dicendi genere
       tumide i.q. inflate, superbe
    tumor, -is 1 proprie i.q. tumulus, colliculus 2 translate i.q. superbia, elatio
    tumulo, -avi i.q. sepelio, intumulo condo
    tumultuatio, -nis 1 speciatim i.q. pugnæ tumultus 2 generatim i.q. tumultus
    ® tumultuator Gertz S 164, III, 9 nonnisi coniectura RH
    tumultuosus, -a, -um i.q. tumultu plenus, tumultuarius
    tumultus, -us 1 i.q. turba 2 i.q. perturbatio 3 i.q. strepitus 4 i.q. contentio 5 i.q. bellum 6 i.q. seditio, bellum civile 7 i.q. rebellio
    tumulus, -i 1 de rebus in unum confusis et congestis 2 de terra coacervata ad hominem sepeliendum a abs. b c.gen. 3 translate i.q. sepulcrum, bustum 4 in imagine
    *tunc 1 abs. i.q. eo tempore 2 c. gen. i.q. eo loco; Gertz M = ea condicione;tunc...tunc = partim...partim;tunc temporis = eo tempore
    tunica, -æ i.q. vestis interior vel corpori ad hærens vel loricum tegens
    ® tunna = dolium RH
    tunsio, -nis i.q. actio tundendi, percussio, ictus
    turba, -æ i.q. incondita multitudo 1 hominum a c.gen. b c.adi c nude 2 monstrorum 3 rerum
    turbatio, -nis i.q. actio turbandi, confusio; Gertz M:turbator veritatis
    turbido, -avi 1 proprie i.q. turbidum facio 2 translate i.q. turbo, conturbo
    1.turbo, -inis m. vel turben, -inis [n.turben nusquam ponitur RH] 1 proprie i.q. ventus vorticosus et validissimus 2 translate de turba
    2.turbo, -avi i.q. confundo, perturbo 1 trans. a pro obi. res b pro obi. incorporalia 2 intrans. i.q. strepo, tumultuor
       turbatus, -a, -um i.q. perturbatus, commotus
    turbulentus, -a, -um i.q. valde turbatus, turbidus 1 proprie de rebus 2 translate de incorporalibus
    turgidus, -a, -um i.q. elatus, superbus; Gertz M turgiditas = superbia RH
    turgor, -is i.q. extensio
    ® turibulum (thuribulum) i.e. sartago e quo odores diffunduntur RH
    turma, -æ 1 de parte exercitus a c.gen. b c.adi c nude 2 de ea armatorum caterva qua stipatur rex, episcopus sim., comitatus; Gertz S 283, 99 = plebs, contio;RH: multitudo fidelium.; Gertz M turmatim = in turba Gertz M/RH
    ® turmula = turba Gertz S 159, 15
    turpis, -e i.q. flagitiosus, indecens, inhonestus I subst. A de hominibus B de rebus 1 sing. 2 plur. II adi. A de hominibus B de rebus
       turpiter i.q. cum dedecore, deformiter, fæde
    turpitudo, -inis 1 i.q. dedecus, infamia a c.gen. b nude 2 i.q. impudicitia
    turpo, -avi 1 i.q. turpem facio 2 i.q. turpiter subverto
    turris, -is f. i.q. urbis propugnaculum, munimentum in summo vallo vel aggere vel supra portam defendendi causa exstructum
    tus, -ris n. [sing. non legitur] de lacrima arboris quæ siccata adoletur in sacris, = incensum n.(lusus verborum causa opp. iura 536, 28)
    tussis, -is f. de vehementissima quadam afflatione quâ plurimus simul celerrimeque foras spiritus agitur 224, 37
    tutamentum, -i i.q. munimentum, defensio 1 proprie a c.gen. b nude 2 translate; Gertz M tutamen
    tutator, -is i.q. is qui tutatur, defensor
    tutela, -æ I generatim i.q. defensio, præsidium A c.gen. 1 subi. 2 obi. B c.adi. C nude II speciatim in iure civili de pupillis A c.gen. 1 eius qui tutelam exercet 2 eius qui sub tutela est B nude
    ® tutius vide tutus
    1 tutor, -atus sum, -ari i.q. tueor, defendo 1 homines 2 res corporeas 3 incorporalia
    2 tutor, -is generatim i.q. defensor 2 speciatim sensu iuridicali de eo qui pupilli pueritiæ usque ad pubertatem regendæ præponitur
    tutorius, -a, -um i.q. ad tutorem pertinens
    tutus, -a, -um I i.q. tectus, munitus, incolumis A de hominibus 1 c.abl. instr. 2 c.abl. et ab 3 nude B de rebus 1 c.abl.instr. 2 c.abl. et ab 3 nude II vergit in notionem securitatis, tranquillitatis i.q. securus, tranquillus; tutius = nimis secure Gertz S 195, 7, = securius 303, 17III de eo quod tutos præstat A n.sing. fere i.q. cautus, prudens, sanus (cum verbis sentiendi et declarandi constructum) B in appositione
    *tuto vel tute[pos. nonnisi tuto legitur] i.q. secure, sine periculo vel damno 1 pos. 2 comp.
    *tuus, -a, -um pron.poss. secundæ personæ 1 adi. 2 subst. a m.plur. b gen.sing.n. (i.q. tuus 113, 25 e.g.)
    ® tybia vide tibia
    ® tympanum teutonice: Pauke/Handpauke vide etiam cymbalum
    tyrannicidium, -i i.q. occisio tyranni
    tyrannicus, -a, -um i.q. ad tyrannum pertinens
    tyrannis, -idis f. 1 generatim i.q. regnum 2 speciatim i.q. imperium tyranni, dominatio tyrannica
    tyrannus, -i 1 generatim i.q. regulus, præfectus (nostra lingua `jarl´ vel `høvding´) 2 speciatim sensu peiorativo de eo qui alienum regnum usurpat; Gertz S = dominus Appendix 6, 3; Gertz M = persecutor Christianorum
    ® tyro vide tiro.


    | A | B | C | D | E | F | G | H | I | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | X | Y | Z |

    Præfatio — Ad usum — Index abbreviationum — Tota editio 1996 — Tota editio 1997


    U
    1 uber, -is n. i.q. mamma feminæ, pectus femineum
    2 uber, -is adi. I proprie i.q. frugifer, fertilis, copiosus II translate i.q. abundans, permagnus A de rebus 1 c.gen. 2 sine gen. B de incorporalibus
       uberiter [pos. non legitur] i.q. copiose
    ubertas, -tis I proprie A i.q. fertilitas 1 c.gen. 2 sine gen. B i.q. abundantia, copia II translate
    *ubi I sensu interrogativo A in oratione directa B in oratione indirecta II sensu relativo A de tempore 1 c. perf.ind. (sæpissime at ubi; ubi primum 394, 35) 2 c.præs. 3 c.imperf. 4 c. fut. 5 c. plusqpf. 6 c.particip. omissa copula B de loco 1 c.ind. a in oratione directa b in oratione obliqua 2 c. coni. in oratione indirecta C sensu locali imminuta fere i.q. si D sensu relativo imminuto seriem sententiarum connectit 1 solum 2 sequitur cum temporale 3 sequitur dum 4 i.q. ea occasione
    ubicumque i.q. quocumque in loco 1 c. verbo in coni. 2 c. part.perf. (adv.)
    ubinam i.q. ubi, in quonam loco (sensu interrogativo)
    ubique 1 sensu distributivo 2 sensu distributivo vanescente i.q. ubilibet, ubicumque, in omni loco
    ulcero, -avi i.q. ulcerosum facio
    ulciscor, -ultus sum, -ulcisci i.q. pænam repeto ob illatam iniuriam I pro subi. animalia A homines 1 c.acc. personæ 2 c.acc. rei a c.abl. b sine abl. 3 sequitur in c.acc. B bestiæ II pro subi. res 62, 6 fortunæ sævitia
    ® ullatenus = ullo modo Gertz M
    *ullus, -a, -um pron. indefintum I adi. A in negatione, interrogatione, condicione B sine negatione II subst. A m. sg. i.q. quisquam B n. sg. i.q. quisquam vel ulla res
    ulterior, ius i. qui ultra est 1 de loco 2 de tempore
    *ulterius 1 de loco i.q. longius 2 de tempore i.q. in posterum
    *ultimus, -a, -um I subst. A de loco m. sg. B de tempore m.sg. 2 n. sg. C de gradu n. pl.. II adi. A de loco B de tempore, sæpe ad extremum vitæ tempus vel ad mortem sim. refertur C de gradu i.q. summus, maximus, (interdum in malam partem i.q. vilissimus sim.)
    *ultio, -nis i.q. iniuriæ aut sceleris punitio, vindicta 1 c.gen. a subi. b obi. 2 c.adi. 3 nude
    ultor, -is i.qui iniuriam illatam ulciscitur 1 c.gen. 2 c.adi. 3 nude
    ultra 1 adv. i.q. amplius, longius a sequitur ac b nude 2 præp c.acc.
    ultrix, -cis f. ea quæ ulciscitur
    *ultro i.q. sponte
    ultroneus, -a, -um i.q. spontaneus, voluntarius
    ululo, -avi i.q. flebilem mæstumque sonum edo
    umbilicus, -i i.q. regio media abdominis in corpore animalis
    umbo, -nis 1 proprie a speciatim i.q. media pars clipei eminentior b generatim i.q. clipeus 2 translate
    umbra, -æ I sing. A proprie i.q. aer sole carens ex obiectu alicuius corporis B in imagine C translate i.q. tenuis species, vestigium alicuius rei 1 c.gen. 2 nude II plur. i.q. manes defunctorum; Gertz S umbrae = tenebrae 115, 10
    umbraculum, -i i.q. (parva) umbra, tegumentum (vi propria vanescente) 1 abs. 2 c.gen.; = obumbratio Gertz S 380, 4 (umbraculum non admisit = celari non potuit)
    umquam i. ullo tempore 1 post negationem 2 in interrogatione 3 aliter
    una vide unus
    unanimis, -e 1 adi. i.q. concors, de iis qui eiusdem sententiæ sunt 2 subst. i.q. specialis(amicus); de iis qui unanimes / una voce instituunt Gertz S 105, 4; Gertz M unanimiter = una voce/communi consensu RH
    uncia, -æ de parvo nummo (an de ortuga quæ dicitur affirmare non ausim)
    unctio, -nis i. actio unguendi; Gertz S 271, 12 unctionis sacramentum ante transitum ad Dominum
    uncus, -i i. baculus incurvatus sive ligneus sive ferreus
    *unda, -æ i.q. fluctus 1 de mari vel sinibus maritimis a plur. b sing. 2 de fluviis, paludibus, fontibus a plur. b sing. 3 de aqua maris; vide et vena aequoris; Gertz S 121, 5 unda sanguinis
    *unde I prævalente sensu locali i.q. ex quo loco/de quo A interrogative B relative (sensu locali vanescente 105, 14) 1 solum ponitur 2 inde...unde 3 eo loci...unde II vergit in notionem causalem A interrogative i.q. cur B relative i.q. ideo, quamobrem C fere i.q. igitur
    undecim i. numerale
    ® undecumque = undelibet:ubivis RH Gertz S 101, 13, undique RH Gertz S 107, 19
    undeni, -æ, -a i.q. undecim (vi distributiva vanescente)
    ‡undesco, -ere [e coni.] i.q. undo, fluctuo
    *undique i.q. ex omni parte, passim
    undiquesecus i.q. undique
    unguen, -inis n. de succo pingui oleoso [Georges : nicht succus;sucus (<sugo) RH]
    unguentum, -i i.q. succus pinguis quo ungimur odoris præcipue gratia
    unguis, -is m. de corneo illo quod in extremis digitis vel in manibus vel in pedibus animalium enascitur 1 de hominibus 2 de manibus vel inferis 3 de bestiis
    ungula, -æ de ea parte pedis quæ cornu tegitur 1 equorum a proprie b de herba in lusu verborum i.q. Petasites [danice `hestehov´ ; teutonice `Pferdehuf´ ;79, 31 (lusus de coitu:et herba) Interrogatus..quo rem loco egerit quove pulvino usus fuerit ungulæ iumenti(forma floris =membrum virile), cristæ galli(=clitoris), laqearibus quoque tecti innixum se dixit; (tecta significatio in laqueum)] 2 pecudum
    unicus, -a, -um i.q. unus, solus 1 de animalibus 2 de rebus
       unice i.q. singulariter, valde, admodum
    uniformis, -e i.q. simplex
       uniformiter i.q. simpliciter
    ® unigenitus = unicus/primus genitus/maior natu Gertz M/RH
    unio, -vi, -tum, -re i.q. in unum redigo, unum facio, colligo
    unitas, -tis i.q. unio, unus numerus
    ® universalis = universus; universaliter = universi Gertz S Appendix 5, 7
    universitas, -tis i.q. mundus; = universa caro, omnes homines Gertz S 85, 11, vestra universitas = vos omnes 247, 14 ; Gertz M universitas = omnes homines totaliter; universitas fidelium = cuncti fideles
    *universus, -a, -um i.q. omnis, cunctus 1 adi. 2 subst. a solum ponitur b opp. pauci c opp. singuli d opp. partes e opp. unus f opp. quidam g opp. solus
    *unus, -a, -um I numerale A adi. (nota vim distributivam 133, 29)
    iuncturæ: sequitur alter ; alius; reliquus...tertius; appositione antecedit geminus ; unus...alter B solum ponitur (fere i.q. quidam : e.g. 25, 13) 1 c.gen. 2 c. præp. ex 3 nude a m. b n.
    iuncturæ: respondet alius; respondet ceteri II i.q. unicus III i.q. unus (idemque) IV i.q. solus A adi. B subst. ; Gertz S 349, 14 unus post alium = omnes deinceps; Gertz M unus = aliquis;simul in unum = ad unum omnes RH ;unus post alium = deinceps
       una i.q. simul, pariter 1 sequitur cum 2 nude; Gertz M :unâ dierum = quadam die
    unusquisque, -unaquæque, -unumquidque (unumquodque) 1 subst. a c.gen. b nude 2 adi.
    urbanitas, -tis 1 de moribus i.q. comitas, humanitas de sermone i.q. lepos
    urbanus, -a, -um i.q. lepidus
    *urbs, -is f. 1 generatim i.q. oppidum muro cinctum a c.nomine urbis b c.gen. c c.adi. d nude 2 speciatim de sede episcopali
    urceus, -i m. i.q. vas
    urgeo, -si, -gere I proprie A sensu hostili i.q. insto, premo 1 c.acc. 2 c.acc. et abl. 3 abs. B i.q. cogo, impello, incito C i.q. illicio D i.q. accelero E de igne II translate
       urgens, -tis i. qui urget, instans 1 subst. 2 adi.
    urna, -æ 1 de hiatu glaciei 2 i.q. urna sepulcralis qua conduntur mortuorum ossa et ceneres 3 i.q. urna sortilega in quam immittuntur sortes extrahendæ
    uro, -ussi, -ustum, -urere I proprie A sensu stricto i.q. aduro, comburo B sensu latiore 1 de eo quod instar incendii absumit 2 de pulice i.q. pungo II translate i.q. stimulo, ango
    ursus, -i m. nomen animalis
    usitatus, -a, -um i.q. consuetus, solitus
    uspiam i.q. usquam, in aliquo loco; Gertz M = quoquam
    usquam i.q. ullo in loco, alicubi, uspiam
    *usque 1 de loco a antecedit præp. e.g. in cubiculum usque 124, 36 b sine præp. c. acc. 2 de tempore :adhuc usque, eo usque, hucusque, ad id usque tempus; Gertz S: usque ad hoc tempus, sub hoc usque tempus, in noctem usque 3 de fine vel termino cuiuscumque rei vel actionis ad summam usque desperationem 4 de gradu: eo usque ...ut; Gertz S usque dum 64, 9 = usque / quoad (donec);nunc usque =usque ad hoc tempus; Gertz M usque = usque ad;usque modo = usque ad hunc diem/usque hodie;usque quo = donec;usquequaque = omnino
    ® usualis = vulgaris Gertz S 194, 17
    usurpatio, -nis i.q. actio usurpandi, usus 1 c.gen. 2 c.adi. 3 nude
    usurpator, -is i. qui usurpat
    usurpo, -avi 1 i.q. utor, in frequenti usu habeo a c.acc. b c.acc. et abl. 2 i.q. assumo, contra ius vindico a c.acc. b c.acc.et abl.
    *usus, -us m. 1 i.q. actio utendi, exercitatio a c.gen. b c.adi. 2 i.q. utilitas, fructus 1 c.gen. vel pron. poss. 2 nude 3 i.q. consuetudo, mos 4 i.q. consuetudo Venerea
    *ut (vide et uti) I sensu comparativo, inducit vel enunt.sec. vel singula membra A solum ponitur (syn.tamquam 474, 21) ; ut si quis...insecutus fuisset i.q. veluti, exempli gratia. ; æque ..ut i.q. æque..
    ac B respondet adverbiis 1 ita (c.acc. c.inf. in oratione obliqua 345, 39) a duo membra inter se opponuntur [confer ita 10, 27] b duo membra congruunt (fere i.q. et...et, non modo ....sed etiam 2 sic 60, 19 II sensu causali A inducit enunt, sec. 1 c.coni, (in oratione indirecta) 2 c. indic. B adverbialiter III sensu temporali (ut primum 519, 23 ; statim.....ut 112, 22) A c. indic. 1 c. præs. 2 c.imperf. 3 c. perf. B c. coniunc. (in oratione indir.) 1 c.perf. 2 c. plusqpf. IV sensu interrogativo (ut quid c. indic. i.q. cur) c.coniunc. V sensu consecutivo A antecedit adeo (adeo usque 496, 31 [vide adeo RH] 1 c.adi. sive adv. : i.q. tam...ut 7, 8 /125, 2 2 c. verbis a adeo...ut b adeo ut (i. ita ut cf. adeo quod apud quosdam medii ævi scriptores) 3 c.subst. autumnale vero adeo pluvium fuit ut 330, 24 B antecedit eo c.gen. eo se temeritatis effudit ut 107, 33 C antecedit huc c.gen. D antecedit ita 1 ita....ut (speciatim i.q. ea condicione 540, 10) a c.adi b c.verbis 2 ita ut E antecedit nisi F antecedit quam G antecedit sic. H antecedit talis I antecedit taliter K antecedit tam L antecedit tantopere M antecedit tantus N antecedit dignus O antecedit indignus P solum ponitur VI sensu finali (non quod....sed ut 95, 20) 8, 34, ob hoc maxime...ut 130, 8; non ob hoc ....ut ...sed ut ;cf. quasi ad hoc tantum...ut; ideo ....ut VII sensu effectivo A antecedunt verba voluntatis B antecedunt alia verba VIII sensu explicativo A antecedit pron. demonstrativum B antecedit adi. vel adv. (pro acc. c.inf.) C antecedunt verba; Gertz S 196, 23 iurare ut in illum insurgerent pro iurare se in illum insurrecturos esse ; Gertz S ut non pro ne, ut nihil = ne quid, ut nullus = ne quis, vide ne
    utcumque i.q. quomodocumque, quocumque modo 1 inducit enunt.sec. (c. coni. orationis obliquæ)
    2 c. particip.
    uter, -ra, -rum interrog. et relat. I interrog. A subst. 1 solum ponitur 2 sequitur an B adi. C utrum particula interrog. 1 solum ponitur i.q. num 2 sequitur an II relat.
    uterinus, -a, -um i. qui ex eodem utero prodiit, qui matrem eandem, non tamen eundem patrem habuit
    uterlibet, -utralibet, -utrumlibet i.q. alter ex duobus, quem tibi capere libet 1 subst. 2 adi.
    uterque, -utraque, -utrumque i.q. utervis ex duobus, ambo I substantive A sing. 1 c.gen. 2 nude B plur. 1 de duabus partibus a c.gen. b nude 2 de duobus i.q. ambo II adiective
    uti i.q. ut 1 sensu comparativo a inducit enunt. sec. (c. indic.) b adverbialiter uti....ita i.q. et...et, non modo...sed etiam 2 sensu finali (c.coni.) 3 sensu effectivo (c.coni.)
    utilis, -e i. qui usui est, proficuus 1 subst. a n. sing. b n. plur. 2 adi.
       utiliter i.q. ex usu, commode
    utilitas, -tis i.q. commodum, fructus 1 abs. 2 c.gen. Gertz M :utilitatis actus = effectus;ut res prospere gerantur RH
    utinam i. particula optantis
    utique i.q. certe, quidem; Gertz S = in omnibus rebus, ab omni parte 320, 26, 326, 9
    *utor, -usus sum, -uti I i.q. adhibeo, usurpo A de animantibus 1 c.duobus abl. 2 c. singulis abl. B de rebus 1 corporeis a c.duobus abl. b c.singulis abl. c nude 2 incorporeis II i.q. consuetudinem habeo A c.duobus abl. B c. singulis abl. III i.q. tracto
    utpote i.q. quippe, scilicet 1 c. pron. rel. a sequitur coni. b sequitur indic. 2 c. particip. 3 c. adi.vel subst.; Gertz M = ut, utpote cum + abl.absoluto
    ® utquid = quare Gertz S 209, b, 15
    utrimque 1 i.q. ab utraque parte 2 i.q. in utramque partem
    utrimquesecus i.q. utrimque
    utrobique i.q. utrimque
    ® utrum = num, utrum...vel = utrum....an, utrumnam....aut = utrum ...an Gertz M
    uxor, -is i.q. coniunx [uxor sc. mulier nupta Georges;coniunx sensu latiore Gertz M/RH.] 1 c.gen. vel pron.poss. 2 sine gen.
    ® uxoratus = uxorem habens
    uxorius, -a, -um i.q. ad uxorem pertinens 1 subst. 2 adi.


    | A | B | C | D | E | F | G | H | I | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | X | Y | Z |

    Præfatio — Ad usum — Index abbreviationum — Tota editio 1996 — Tota editio 1997


    V
    vacatio, -nis 1 i.q. actio cessandi 2 de magistratu qui vacat
    vacillo, -avi 1 proprie i.q. nuto, titubo 2 translate i.q. inconstans sum
    vaco, -avi 1 i.q. sine aliqua re sum (c.abl.) 2 i.q. tempus habeo ad aliquid faciendum a c.dat. b c.gen. 3 i.q. dominum non habeo 4 i.q. otiosus sum
    vacuefacio, -feci, -factum, -facere i.q. vacuum facio, vacuo, absolvo;( Gertz M vacuare = vacuum reddere) 1 c.acc.et abl. 2 c.aac.
    vacuitas, -tis i.q. inanitas
    *vacuus, -a, -um I subst. II adi. A i.q. expers, carens, liber 1 de animantibus a c.abl. b c.gen. 2 de rebus a c.abl. b c.gen. B i.q. inanis D de eo qui surdis auris canit, surdo fabulam narrat E de eo qui alicuius rei compos non fuit
    ‡vadabilis, -e de loco maris qui transiri pedibus potest
    ® vadare = per vadum ire Gertz M
    vadimonium, -i i.q. sponsio, iusiurandum
    vadosus, -a, -um de mari aut flumine vada frequentia habente
    *vadum, -i locus maris aut fluminis ubi aqua transiri pedibus potest 1 c.adi. 2 nude
    vafer, -ra, -rum i.q. astutus, callidus, subtilis
       vafre i.q. astute, callide, subtiliter
    vaframentum, -i i.q. calliditas
    ® vafritia = calliditas Gertz M/RH, etiam vafritasRH
    vagabundus, -a, -um i. qui sedem stabilem nullam habet sed modo huc modo illuc aberrat, vagus 1 proprie de animantibus 2 translate de voluptate
    vagatio, -nis i. actio vagandi
    vagina, -æ i.q. theca gladii
    vagio, -vi, -tum, -re i.q. fletum emitto, de infantibus plorantibus
    vagor, -atus sum, -ari i.q. huc atque illuc feror, oberro
    vagus, -a, -um i.q. vagans, oberrans, huc illuc discurrens 1 de animantibus 2 de rebus
    valde i.q. multum, perquam
    ® valefacere = valedicere Gertz S 196, 18
    ® valentia = valor Gertz S 102, 21
    valeo, -ui, -ere i.q. possum, validus sum, vires habeo a c. inf. b c.acc. adiectivi vel c.adv. c c.acc. et abl. 2 i.q. auctoritatem vel pondus habeo 3 i.q. salveo (in salutationibus); Gertz S 66, 14 sanum(salvum) esse; saepe = posse [præcipue in particip.præs.] 81, 11
       valens, -tis i.q. fortis, robustus, validus 1 de homine 2 de rebus
       valenter i.q. fortiter, valide, robuste
    valetudo, -inis 1 proprie i.q. habitudo corporis sive bona sive mala 2 translate de sanitate mentis = potestas Gertz M
    validus, -a, -um i.q. firmus, gravis, valens 1 de hominibus 2 de rebus
       valide i.q. valde, vehementer
    vallis, -is i.q. planities duobus lateribus inclusa; Gertz S 221, ant.1, 10: vallis miseriæ, vallis peregrina 158, seq.17
    vallo, -avi 1 proprie a sensu strictiore i.q. vallo vel muro sim. circumdo b sensu latiore i.q. munio, firmo 2 translate i.q. protego;vallatio Gertz M
    *vallum, -i 1 i.q. munitio militaris qua includuntur castra aut oppida obsessa, agger 2 i.q. castra navalia 3 i.q. moles ad vim fluctuum infringendam constructa
    valvæ, -arum i.q. ligneæ plerumque fores ex duabus aut tribus aut pluribus tabulis factæ quibus ianua clauditur 1 c.gen. 2 sine gen.
    vanitas, -tis i.q. futilitas, inanitas, levitas
    vanus, -a, -um 1 i.q. futilis, inanis, levis a homines b res 2 i.q. falsus, irritus; Gertz S 235 b, 1, 4 vana = in vanum = fr. en vain
    ® vaniloquium-i n. Gertz S 329, 18 = ineptiae.
    vapidus, -a, -um i.qui vaporem emittit 1 adi. 2 adverbialiter n.sing. 57, 22 venis vapidum spumantibus
    vapor, -is 1 i. q. humor extenuatus et in altum sublatus, exhalatio 2 i.q. nubes vel nebula 3 i.q. calor, fumus
    vaporo, -avi i.q. vaporem emitto
    vapulo, -avi 1 proprie i.q. verberor 2 in imagine
    variatio, -nis i.q. actio variandi
    varicatus vide variatus
    varietas, -tis 1 i.q. mutatio, vicissitudo 2 i.q. differentia, diversitas 3 i.q. inconstantia, levitas, mutabilitas 4 abstractum pro concreto
    vario, -avi 1 transitive i.q. diversum facio, muto 2 intransitive i.q. mutor
       variatus, -a, -um 1 i.q. mutatus 2 i.q. distinctus, ornatus
    *varius, -a, -um 1 i.q. diversi coloris, versicolor 2 i.q. anceps, diversus, multiplex 3 i.q. oppositus 4 i.q. in varias partes conversus 5 de qualibet vicissitudine, alternus, mutuus 6 i.q. mutabilis 7 i.q. complures
       varie 1 sensu modali i.q. variis modis 2 sensu locali i.q. in diversas partes, in compluribus locis
    1 vas, -dis m. 1 speciatim de eo qui pro aliquo promittit, vadimonium dicit 2 generatim i.q. præs, pignus, obses
    2 vas, -is n. instrumentum idoneum ad aliquid recipiendum; Gertz S 314, 6 vas electionis, vasa misericordiae 384, 5 (ex usu Vulgatæ)
    vasculum, -i i.q. parvum vas
    ® vasallus Gertz M II, 255, 32 = unus e comitatu (RH) quod vide
    ® vassus (nomen Gallicum) = unus e cohorte regis/ducis > vide vasallus RH
    vastatio, -nis i.q. actio vastandi
    vastitas, -tis 1 i.q. solitudo a c.gen. b sine gen. 2 i.q. vastatio
    vasto, -avi i.q. vastum reddo, diripio, populor
    vastus, -a, -um 1 i.q. amplus, ingens, permagnus a generatim b speciatim de sono 2 i.q. inanis, incultus, vacuus
    vasum, -i i.q. vas (i. instrumentum) 516, 30 (i. scyphus argenteus)
    vates, -is 1 i.q. homo divinus, fatidicus 2 i.q. poeta divino instinctu afflatus (nostra lingua `skjald´)
    vaticinium, -i i.q. divinatio, prædictio futuri
    vaticinor, -atus sum, -ari i.q. prædico
    *ve particula disiunctiva (vi disiunctionis vanescente e.g. 153, 23) iis vocibus postponenda quæ præcedentibus disiunguntur (nota collocationem metri causa mutatam 205, 19) I in sententia negativa A disiungit duo membra 1 complures voces complexa 2 singulas voces complexa B in enumeratione II in sententia positiva A disiungit duo membra singulas voces complexa B in enumeratione III in sententia interrogativa
    vecordia, -æ i.q. furor, vesania
    vecors, -dis i.q. vesanus, demens
    vectigal, -is n. i.q. pecunia quæ solvitur ærario, publicus redditus, tributum 1 c.adi. 2 nude
    vectigalis, -e de eo qui vectigal pendit
    ® vectis = tignum transversum (portae) Gertz S Appendix 6, 7
    vector, -is i. qui vehit
    vegeto, -avi i.q. crescere facio, roboro
    vegetus, -a, -um 1 proprie i.q. agilis, vividus, incolumis a de animantibus b de rebus 2 de animo i.q. acer, integer, vivus a homines b res
       vegete i.q. prompte, celeriter
    vehemens, -tis i. q. acer, permagnus, gravis 1 de facultatibus vel affectibus animi 2 de rerum vi afficiendi
       vehementer i.q. acriter, valde 1 proprie 2 translate
    vehementia, -æ i.q. impetus, violentia
    vehiculum, -i 1 i.q. plaustrum, currus a c.adi. b nude 2 i.q. duæ lubricæ tabulæ plantis adaptæ (nostra lingua `ski ´) 3 i.q. feretrum
    veho, -xi, -ctum, -here i.q. fero, transporto, traho I active A pro subi. homo 1 i.q. mecum fero 2 i.q. transporto 3 i.q. traho B pro subi. besta C pro subi. res II passive, pro subi. homo
    *vel particula disiunctiva I vi disiunctiva retenta A disiunguntur duo membra i.q. aut 1 semel ponitur a in sententia positiva b in sententia negativa 2 bis ponitur a in sententia positiva b in sententia negativa B disiunguntur complura membra 1 ultimum membrum aliis (dis)iungitur 2 in enumeratione c. aliis particulis II vi disiunctiva vanescente A solum ponitur, verba eadem notione coniungit i.q. et B bis ponitur, seriem sententiarum vel vocum coniungit (i.q. et...et) C in enumeratione (vel...vel...sive) D c. pron., adi. vel adv. emphatice i.q. etiam, modo, , saltem :vel ipsi 72, 18 vel tenuis 77, 29 vel modicum 78, 29; Gertz S 70, 9 vel = vel potius
    velamen, -inis n. i.q. tegumen, cortina 1 i.q.pilleus 2 i.q. tegimen/tegumen, umbraculum navis (nostra lingua `solsejl´) 3 i.q. aulæa [< aulaeum RH] pensilis templi, cortina; Gertz S = velum 64, 14
    ‡velificator, -is i. qui velificatur;navigator
    velificor, -atus sum, -ari i.q. velifico, navigo usu velorum
    ® velificare = navigare Gertz S 441, 3
       velificatus, -a, -um i.q. transnavigatus
    ® velle pro voluntatas Gertz S 202, 22
    vellus, -eris n. i.q. lana ex ove dempta et conglobata
    velo, -avi i.q. velo tego, operio
       velatus, -a, -um de nave velis aptata, prædita
    velocitas, -tis i.q. celeritas 1 c.gen. 2 sine gen.
    velox, -cis i.q. celer 1 de hominibus 2 de rebus
    * velum, -i I proprie A i.q. linteum in malo navis quod ventos excipiens navem impellit 1 c.adi 2 nude B i.q. navis (pars pro toto) II translate
    velut particula comparativa 1 i.q. tamquam, quasi 2 i.q.sicut
    veluti 1 de comparatione a c.enunt.sec i.q. tamquam si b c. part. 2 de similitudine i.q. ut, velut a generatim b additur quidam c additur aliquis 3 de causa i.q. utpote 4 i.q. quasi, pæne
    vena, -æ 1 i.q. vas in corpore animalis quo continetur sanguis ; Gertz S 91, 15 vena equoris insidiantis = cursus/ vortex maris 2 translate de meatibus metallorum
    venabulum, -i i.q. telum quo venantes utuntur
    venalis, -e i.q. vendibilis, qui emi potest, empticius 1 proprie 2 translate
    venaticus, -a, -um i.q. ad venationem spectat
    venatio, -nis i.q. actio venandi, ferarum persecutio
    venator, -is i. qui venatur, qui feras persequitur
    venatus, -us m. i.q. præda
    ® vendicare vide vindicare
    venditio, -nis i.q. actio vendendi
    vendito, -avi i.q. vendo [Georges :intensive < vendo RH] 1 c. acc. a pro obi. corporalia b pro obi. incorporalia: patriæ fortunam 345, 1 2 c. acc. et abl. :sororem pretio 230, 16 ; patriæ libertatem......nominibus 534, 1 [peiorative teutonice :feilbieten, preisgeben RH]
    venditor, -is i. qui vendit
    vendo, -didi, -ditum, -ere i.q. rem alteri pretio accepto trado, alieno
    venifica, -æ i.q. maga 235, 4
    veneficium, -i i.q. crimen quo quis veneno vel incantationibus aliquem necat, ars magica
    veneficus, -i i.q. magus
    venenatus, -a, -um i.q. veneno imbutus, infectus
    venenum, -i i.q. sucus vel medicamentum noxium 1 proprie 2 translate
    veneo, -ii, -ire i.q. vendor [Georges: veneo verbum passivum pro "vendor" RH] 1 c.gen. pretii 2 c. abl.pretii 3 nude
    venerabilis, -e i. qui cultu et veneratione dignus est 1 de hominibus a c.abl. b sequitur in c.acc. 2 de rebus a c.abl. b sine abl.
       venerabiliter i.q. cum veneratione
    veneranter i.q. cum veneratione
    veneratio, -nis i.q. actio venerandi, cultus, honor 1c.gen.obi. vel pron.poss. 2 sine gen.
    venerator, -is i. qui veneratur, cultor 1 c.gen.obi. 2 sine gen.
    venereus, -a, -um de Venere : Venereæ res 78, 30
    veneror, -atus sum, -ari i.q. colo, honoro, cultu et observantia prosequor 1 c.obi. A pro obi. homines 1 c.acc.et abl. 2 sine abl. B pro obi. res II abs.veneratu dignum 521, 13 ;etiam passive Gertz M
       venerandus, -a, -um i.q. venerabilis
       venerabundus, -a, -um i.q. cum veneratione aliquid faciens
    *venia, -æ i.q. remissio, condonatio, gratia 1 c-gen. 2 sine gen.; Gertz S 329, 14 = pænitentia, veniam sumere = genu flectere 316, 13
    *venio, -i, -tum, -ire i.q adeo, accedo, advenio I proprie A pro subi. animalia 1 nude 2 c.abl. 3 c.adv. 4 ad homines a c.dat. b c.inter c c.ad 5 ad res, loca sim. a c.acc. b c. ad c c.in d c. prope e c.eo 6 ab aliqua re, alquibus locis vel via aliqua 7 de relatione finali a sequitur ut b c.inf. c c.supin. d c.fut.part. e c.in f c.ad B pro subi. res II translate ad Kanutum (in narratione)
    venor, -atus sum, -ari 1 proprie i.q. feras sector, feris insidior 2 translate a i.q. excipio, intercipio b de fabro ferrario
    venter, -ris m. 1 proprie i.q. alvus seu cavum illud in medio corpore animalis in quo sunt ventriculus et intestina a de exteriore parte b de interiore parte i.q. stomachus, ventriculus 2 translate i.q. edacitas, fames, gula
    ® ventilare = circumagere Gertz M
    ventilatio, -nis i.q. actio ventilandi
    ventilo, -avi 1 proprie i.q. vibro 2 translate i.q. exagito
    ® ventositas i.q. quod ventosum est (< ventus)
    *ventus, -i i.q. aeris concitati motus 1 c.adi. 2 nude
    venundo, -dedi, -datum, -dare i.q. venum do, vendo
    venus, -eris (semper Venus; nonnumquam = amor)
    venustas, -tis i.q. pulchritudo
    venusto, -avi i.q. venustum reddo, orno, honoro
    venustus, -a, -um i.q. pulcher, formosus
    vepres, -is genus commune i.q. rubus, dumus, sentis(nonnisi plur.)
    ver, -is n. i.q. ea anni pars quæ hiemem sequitur
    ‡veracitas, -tis i.q. veritas
    veranus-a-um i.q. vetus
    verax, -cis i. qui vera dicit, verus;veratius = veracius Gertz M
       veraciter i.q. vere
    verber, -is n. 1 proprie a i.q. ictus, plaga b i.q. instrumentum verberandi, fustis sim. 2 translate de maledictis
    verbositas, -tis i.q. verborum affluentia, loquacitas
    verbosus, -a, -um i. qui verbis abundat, multiloquus, garrulus
    ® verbotenus = eisdem verbis Gertz M/RH
    *verbum, -i i.q. dictio, vox 1 c.gen. 2 c.adi
    ® vercundari (< verecundus) 1 + ne 2 + inf.
    *verecundia, -æ i.q. pudor, modestia 1 c.gen. 2 c.adi. 3 nude
    verecundus, -a, -um i.qui verecundia tenetur, pudens
       verecunde i.q. pudenter, modeste
    *vereor, -itus sum, -eri 1 i.q. colo, veneror 2 i.q. dubito 3 i.q. metuo, timorem habeo a c.acc. (nonnisi rei b c.acc. (c.inf.) c sequitur ne
    vergo, -ere i.q. inclino, propendeo
    veridicus, -a, -um i.qui vera dicit, verus; Gertz M n.veridicum = 1 verbum verum 2 vera sententia
    veriloqium, -i i.q. vera locutio
    verisimiliter i.q. cum alqua similitudine veritatis
    veritas, -tis i.q. vera ratio, res vera, verum; = bonitas Gertz S 111, 8
    vermiculatus, -a, -um i.q. quandam habens vermiculorum similitudinem
    vermiculus, -i m. i.q. parvus vermis
    verna, -æ gen. comm. i.q. servus
    vernaculus, -i m. i.q. verna, servus
    vernalis, -e i.q. ad ver pertinens, vernus
    verno, -avi 1 proprie i.q. verno tempore floreo, pullulo 2 translate i.q. fulgeo, splendeo; Gertz M floreo, vigeo
    vernula, -æ genus commune de subditis 1 f. (in lingua nostra `skjoldmø´) 2 m. i.q. verna ; Gertz M vernula = servus modestus RH
    vernus, -a, -um i.q. vernalis, ad ver pertinens
    vero vide verus
    ® werra = guerra
    verres, -is m. i. nomen animalis
    verro, -ri, -sum, -rere 1 i.q. traho, rapio 2 i.q. everro, purgo, tergeo 3 i.q. undas percurro
    verruca, -æ i.q. tuberculum durum e cute erumpens
    versatilis, -e i. qui versari facile potest, mobilis
    versatio, -nis i.q. actio versandi
    ® versavice = viceversa 1 = inversus 2 remunerando (benevolentiam) Gertz M/RH
    versiculus, -i i.q. parvus versus
    ® versificator = poeta Gertz M/RH
    versiformis, -e i.qui formam suam versat
    versilis, -e i.q. facilis advertendum, versatilis
    ‡versilitas, -tis de nictatione, palpebratione
    ® versipellis-e qui pellem vertit Gertz S 198, 12 = dissimulator
    verso, -avi 1 active i.q. sæpe verto, circumago, moveo 2 mediopassive a de hominibus i.q. frequens alicubi sum, dego, vivo b i.q. manifestus fio
    1 versus, -us de linea quam in scribendo ducimus et speciatim in carmine scribendo; Gertz M etiam circumversiones
    2 versus adv (semper postponitur);Gertx S præpos. (ante subst.) = erga/adversus; = ad
    versutia, -æ i.q. astutia, calliditas
    versutus, -a, -um i.q. ingeniosus, sagax
    vertex, -icis m. 1 i.q. vertigo 2 i.q. gurges 3 i.q. cacumen, culmen montis 4 i.q. cardo cæli [nonnisi 176, 26 : poli vertex = `nordpol´ RH] 5 de capite hominis a generatim i.q. caput b speciatim de summa capitis parte 6 i.q. capilli capitis
    *verto, -ti, -sum, -tere I proprie i.q. contrariam partem verto A corporalia B incorporalia II translate A i.q. converto 1 res corporeas a c.in b c.dat 2 res incorporeas a c.dat. b c.in B i.q. muto 1 res corporeas 2 res incorporeas a c. in b nude; Gertz M :verti etiam = esse
    *verus, -a, -um I i.q. sincerus, non simulatus, non adumbratus A adi. 1 de hominibus 2 de rebus corporeis 3 de rebus incorporeis B subst. i.q. veritas, res vera 1 sing. 2 plur. II i.q. veridicus, verax A de hominibus 531, 31 interpretes B de rebus
       vere i.q. cum veritate 1 compar. verius an iocosius 83, 26 2 superlat. quam verissime potui 238, 32
    *verum particula adversativa 1 solum ponitur (semper primo loco) 2 antecedit non...modo a sequitur etiam ; Gertz S verum sine etiam 78, 7 b sequitur et c nude 3 antecedit non solum (nec solum, neque enim solum) a sequitur etiam b sequitur et 4 antecedit non....tantum
    *vero particula adversativa (vide si vero 417, 25) 1 secundo loco ponitur 2 tertio loco ponitur
    vesania, -æ i.q. amentia, furor, vecordia
    vesanus, -a, -um i.q. insanus, demens, furiosus
    vescor, -i i.q. cibo utor, comedo, pascor 1 c.abl. 2 sine abl.
    vesper, -is m. i.q. extrema diei pars
    vespera, -æ i.q. vesper; Gertz S 402, 8 vesperae (plur.) cantantur (in ecclesia)= vespertinæ laudes cf. vesperae primae = festi initium, vesperae secundae = festi finis;vespertinalis synaxis = conventus ad vesperas cantandas RH
    vespillo, -nis m. de iis qui pauperiorum cadavera efferunt
    *vester, -ra, -rum pron. poss. secundæ personæ pl.
    ® vestiarius qui in monasteriis vestium monachalium curam habet Gertz M;vestiarium ubi vestes servantur Gertz M
    vestibulum, -i i.q. locus ante ianuam ædium 1 profanarum 2 sacrarum = vestiarium, sacristia Gertz S 308, 7
    vestigium, -i I proprie A i.q. pedis impressio 1 c.gen. vel pron. poss. 2 c.adi. 3 nude B metonymice i.q. ima pars pedis C i.q. pes 1 c.adi. vel pron.poss. 2 nude II translate i.q. indicium, signum A c.gen. B c.adi. ; Gertz S 161, 19 vestigia = eundi facultas
    iunctura e vestigio i. extemplo, subito
    vestio, -vi, -tum, -re 1 proprie i.q (veste) induo;( Gertz M vestire se bonis ecclesiæ) 2 translate i.q. contego, obduco
    *vestis, -is de eo quo corpus vestitur, vestitus tam virilis quam muliebris 1 c.gen. qualitatis 2 c.adiu. 3 nude
    ® veterana senectus = extrema aetas Gertz M/RH
    ® veternus = antiquus Gertz S 109, 22 exuviae veternae = peccata
    veto, -ui, -itum, -are I i.q. impero ne quid fiat A pro subi. homines 1 c.acc.(c.inf.) 2 c. gerund. 3 sequitur ne 4 sequitur quo minus (post negationem) 5 abs. B pro subi. res 1 c.acc. c.inf. 2 abs. II i.q. arceo, prohibeo A c.acc. et abl. B sine abl.
       vetitum, -i i.q. res vetita (< veto)
    vetulus, -a, -um i. qui senium et vetustatem ingressus est, senex 1 substantive 2 adi.
    vetus, -eris I de eo qui aliquod tempus duravit, multi temporis est, pristinus (opp.sæpe: novus, aliquando: recens) II i.q. antiquus, priscus A subst. 1 m.pl. i.q. maiores 2 n.pl. B adi.
    vetustas, -tis 1 i.q. longinquitas temporis præteriti, diuturnitas a c.gen. b sine gen. 2 i.q.ad ætatem maiorem spectans, antiquitas 3 i.q. senectus; Gertz S 222, ant.4, 8 vetus homo
    vetustus, -a, -um 1 i.q. vetus, antiquus a adi. b subst. 2 i.q. pristinus
    vexatio, -nis 1 i.q. actio vexandi a c.gen. b sine gen. 2 i.q. disciplina, correctio
    vexillum, -i 1 proprie i.q. signum militare 2 metonymice de manu militum sub uno vexillo; Gertz M vexilliferæ puellæ = danice skjoldmøer; vexillum crucis = signum crucis RH
    vexo, -avi 1 generatim i.q. agito 2 speciatim a proprie i.q lædo, infesto b translate i.q. molesto, fatigo, afficio
    via, -æ I sensu locali A proprie de loco per quem sive vehiculo sive pedibus sive alia ratione ire licet 1 c.gen. vel pron. poss. 2 c.adi 3 nude B translate II sensu locali vanescente i.q. facultas, copia A abs. B c.gen.; Gertz S via morum = norma, forma;exemplar RH;via iniquitatis = vestigia iniquitatisRH; via universitatis = universæ carnis via = mors Gertz S 85, 11
    viaticum, -i de quavis re sive cibo sive pecunia quæ iter agendi causâ necessaria est; Gertz M viaticum = sacramentum mortis RH
    ‡viatim i.q. per viam
    viator, -is i. qui iter facit ; Gertz M = perigrinus
    vibratus, -us m. i.q. actio vibrandi, vibratio
    vibro, -avi i.q. tremulum splendorem emitto, mico, corusco
    ® vicariatus, -us = munus vicarius Gertz M II, 323, 20
    vicarius, -a, -um i. ad eum qui vicem alicuius gerit pertinens; Gertz M vicarius (generalis et provincialis apud fratres minores conventuales et de observantia II, 311, 2, 22...312, 2... 318, 31
    vicenarius, -a, -um i. ad numerum viginti pertinens
    ® viceversa vide versavice
    viceni, -æ, -a i.q. viginti 1 sensu distributivo 2 sine sensu distributivo
    vicinia, -æ 1 de loco propinquo, vicinitas a c.gen. b sine gen. 2 de hominibus 3 i.q. propinquitas
    vicinitas, -tis i.q. propinquitas
    vicinor, -atus sum, -ari i.q. vicinus sum
    vicinus, -a, -um I i.q. propinquus, proximus A subst. 1 m. pl. 2 n.a sg. b pl. B adi. 1 c.dat. 2 nude II i.q. instans, imminens III i.q. similis; Gertz M comp.vicinior = in propinquo
    vicis gen. sing. f. 1 i.q. vicissitudo, alternatio a c.gen. b sine gen. 2 i.q. iteratio 3 i.q. condicio, casus 4 i.q. ministerium, munus, officium 5 i.q. repensatio; Gertz S vice conversa = vice versa;vice sive vicibus = adverbia numeralia (e.g.semel, bis, ter, quater, quinquies etc.)RH
    vicissim 1 i.q. per vices, alternatim 2 i.q. separatis temporibus 3 i.q. sigillatim, separatim
    vicissitudo, -inis 1 i.q. alternatio, commutatio 2 i.q. remuneratio
    victima, -æ i.q. animal sacrificio destinatum > ut laudes gratesque, vide et hostia /piaculum
    ® victimare Gertz S hostiam dominicam decollando victimare 427, 16
    victimarius, -i i.q. sacrorum minister
    *victor, -is I proprie de eo qui e certamine superior evasit A subst. 1 c.gen. 2 c.adi. 3 nude B adi. II translate ; Gertz S victor = martyr 153, 78
    *victoria i.q. hostium superatio, actio vincendi I c.gen. A subi et pron.poss. B obi. II c.adi. III nude; Gertz S 62, 4 = martyrium
    ® victoriosus = victor triumphatorRH Gertz S 203, 21; Gertz M comp.victoriosior
    victrix, -cis i.q. ad victoriam pertinens 1 f. 2 n.
    victualia, -um n. i.q. res victui inservientes
    victus, -us de eo quo vivimus
    vicus, -i 1 de qualibet communitate civium i.q. civitas (interdum de eodem loco et vici et urbis et oppidi vocabulum usurpatur 2 de incolis
    videlicet particula affirmativa i.q. scilicet, nempe
    *video, -di, -sum, -dere I active A i.q. oculorum sensu percipio, cerno, perspicio 1 c.acc. 2 c.duobus acc. 3 c.acc.c.inf. 4 sequitur enunt.sec.interrog. 5 abs. B i.q. viso, convenio C i.q. intellego, cognosco, scio 1 c. duobus acc. 2 c.acc. c.inf. D i.q. animadverto, considero, cogito II passive A i.q. appareo, speciem habeo 1 personaliter a c.inf. b c. nom. c c.gen. qui dicitur qualitatis 2 impersonaliter a pro subi. inf. b pro subi.: acc.c.inf. c pro subi.: enunt. sec cum ut d sequitur enunt. sec. cum quod B de somniantibus C de firmo animi iudicio i.q. censeo, statuo
       visa, -orum n.pl. i. quæ videntur
       videndus, -a, -um 1 m. 2 n.
    viduitas, -tis i.q. vita cælebs cum mulieris tum viri
    viduo, -avi i.q. viduum facio, privo
    viduus, -a, -um 1 speciatim de coniuge qui tori socio est orbatus 2 generatim i.q. privatus, spoliatus, aliqua re carens
    ® viella (fr. vielle) mlat. = viola > gamba; viellator qui ad viellam canit voluptatis causâ RH
    vigeo, -ui, -ere i.q. vigorem habeo, valeo, polleo 1 c.abl. 2 nude
    vigil, -is 1 generatim i.q. vigilans 2 spciatim i.q. excubitores, excubiæ, nocturni custodes
    vigilans, -tis i.qui vigilat
    vigilia, -æ 1 i.q. vigilatio, insomnia 2 in re militari de ipsis custodibus qui vigilant 3 in re sacra de nocturnis sacris in honorem eius factis cuius festum celebratur sequenti die, Gertz S 15, 16 ad res divinas pertinentes (a vesperis per nocturnos usque ad Laudes) vide nox = vigilia; vigiliæ mortuorum = officium quod pro defunctis canitur Gertz M
    viginti i. bis decem (numerale) 1 addito alio numero : viginti quinque (c.gen.) 2 nude
    vigor, -is i.q. vis illa qua aliquis vivit vigetque, robur, vires 1 de animalibus 2 de rebus a corporeis b incorporeis; Gertz M vigores = confirmationes animiRH
    ® vilipendere = minimi pendere Gertz S 102, 20
    vilesco, -ere i.q. vilis fio
    vilis, -e i.q. vulgaris, contemptus, humilis 1 de animalibus 2 de rebus a corporeis b incorporeis
    vilitas, -tis de statu eius qui vilis vel humilis vel vulgaris est
    villa, -æ 1 i.q. prædium rusticum 2 i.q. oppidum vel vicus
    ® villanus = incola villæ Gertz S 358, 13
    ® villicatio = villici officium GertzM
    villicus, -i i.q. præfectus villæ, procurator rei rusticæ (nostra lingua `bryde´ [significat virum qui servis cibum dat :bryde = dissecareRH])
    villosus, -a, -um i.q. villis plenus, hirsutus, hirtus
    vimen, -inis i.q. virgultum lentum, molle et flexile
    vincio, -xi, -ctum, -cire i.q. ligo, constringo 1 proprie a sensu strictiore b sensu latiore i.q. in custodia habeo 2 translate
    vinclum vide vinculum
    *vinco, -vici, -victum, -ncere 1 proprie i.q. in bello vel certamine supero, victoriam reporto a c.acc. b c.abl. c c.acc.et abl. d abs. 2 translate vel sensu latiore i.q. quocumque modo superior sum, compello a c.acc. b c.abl. c c.acc. et abl.
    ® vinculare = in vincula conicere Gertz S 427, 26
    vinculatus, -a, -um i.q. vinculis constrictus, vinctus
    vinculum, -i I proprie A generatim de eo quod connectit, adstringit ligamen 1 c.gen. 2 c.adi. 3 nude B speciatim 1 i.q. laqueus 2 i.q. nodus 3 i.q. instrumentum coercitionis, catenæ, carcer a c.adi. vel pron.poss. b nude II translate de qualibet consertione, nexus, obligatio A c.gen. B c.adi. C nude
    vindex, -icis m. de eo qui vindicat, punit, ultor 1 adiective 2 subst. a c.gen. b sine gen.
    vindico, -avi 1 i.q. ulciscor 2 i.q. punio 3 i.q. defendo 4 i.q. mihi assumo 5 passive i.q. obvenio 6 i.q. servo, retineo
    *vindicta, -æ I i.q. ultio vel animadversio pro delicto A c.gen. 1 obi. 2 subi. B c.adi. c nude II i.q. defensio, assertio
    vinum, -i i.q. liquor ex uvis confectus
    violatio, -nis i.q. actio violandi
    violator, -is de eo qui violat
    ‡violatus, -us m. i.q. violatio
    violens, -tis i.q. violentus
       violenter i.q. per vim, iniuriose
    violentia, -æ 1 de rebus i.q. vis maior, vehementia a c.gen. b sine gen. 2 de hominibus i.q. actio hostiliter aggrediendi, impetus a c.gen. b sine gen.
    violentus, -a, -um 1 de hominibus i. qui vim adhibet, iniuriosus, ferox 2 de rebus a i.q. vehemens b i.q. vi coactus, invitus
    *violo, -avi i.q. vi illata quæ integra sunt corrumpo, lædo 1 pro obi. homines a generatim i.q. vulnere afficio b speciatim i.q. stupro violo 2 pro obi. res a corporeæ b incorporeæ
    vipera, -æ nomen animalis, serpentis venenati genus; Gertz M : vippera danice øgle
    vipereus, -a, -um i.q. ad viperam pertinens
    *vir, -i I de hominibus sexus masculini A generatim 1 c.adi. 2 c.gen. a qualitatis b tempus vel locum originis indicantis 3 c.abl. qualitatis 4 nude B speciatim i.q. maritus; Gertz S 15, 3, 17 vir dei (de sancto) vide homo dei
    vireo, -ui, -ere i.q. viridus sum
    virga, -æ 1 i.q.tenuis ramulus, vimen 2 i.q. baculus, bacillus a quo cæcus vel senex nititur b i.q. fustis ad verberandum c i.q. sceptrum antistitis d i.q. sceptrum imperatoris
    virginalis, -e i.q. ad virginem pertinens
    virgineus, -a, -um i.q. virginalis
    virginitas, -tis i.q. castitas, integritas virginis
    *virgo, -inis i.q. femina integra, virum non experta 1 c.adi. 2 nude
    virgula, -æ i.q. nota librarii
    virgultum, -i i.q. multitudo virgarum pullulantium
    ® viridarium/viridiarium = hortus Gertz M/RH
    viridis, -e semper localiter Viridis sinus/portus (danice apud Falstriam `Grønsund´)
    virilis, -e i.q. ad virum pertinens 1 subst. n.pl.i.q. pudenda, partes verendæ viri 2 adi.
       viriliter 1 i.q. more virili 2 i.q. fortiter
    virilitas, -tis de viribus et robore viri
    viritim distributive i.q. singillatim
    ® virtuosus = homo virtute mirabilis Gertz S 67, 16, ad virtutem augendam aptus 141, 8, =virtus 407, 9
    *virtus, -tis I generatim A proprie 1 de viribus et robore viri proprio i.q. virilitas 2 i.q. sollertia a c.gen. eius rei in qua excellit aliquis b c.gen. personæ vel pron. poss. B translate de rebus II speciatim A sensu morali i.q. pudor, magnitudo animi, continentia sim. 1 c.gen.vel pron. poss. 2 c.adi 3 nude B i.q. fortitudo 1 c.gen. vel pron.poss. 2 c.adi. 3 nude C de rebus præclare gestis 1 pl. 2 sing. D i.q. gloria, laus E i.q. vis, robur; Gertz S virtus = vis 17, 10, virtus dei vel sanctorum 64, 9., virtuum dominus = deus 119, 16, virtutes (fortes) = signa, miracula 78, 23
    virulentus, -a, -um i.q. plenus veneni, acer, vehemens
    virus, -i n. (nonnisi sing.num.) i.q. sucus noxius et venenatus serpentis
    *vis, -m, -res f. [gen. vis nusquam legitur] I sing. i.q. facultas seu virtus naturæ cuiuscumque rei indita, potentia, nervi A c.gen. 1 hominum 2 rerum physicarum 3 aliarum rerum B c.adi. C nude II pl. A proprie 1 generatim i.q. nervi, robur: vel pron. poss. a c.gen. b c.adi. c nude 2 speciatim i.q. copiæ, milites a c.gen. b c.adi. c nude B translate i.q. potentia vel facultas animi 1 de homine 2 de dis 3 de rebus corporeis 4 de rebus incorporeis
    ® viscera (plur.) = cor, amor, misericordia 140, 21
    viscus, -eris n. [nonnisi plurali numero] 1 proprie i.q. intestinum quodcumque animantium a de homine b de bestiis 2 metonymice de terra 3 translate 4 in imagine
    visio, -nis i.q. visum in quiete oblatum, species per somnum oblata
    visitatio, -nis i.q. actio visitandi;= visum i.e. revelatio Gertz S 330, 16
    visito, -avi 1 proprie i.q. visum eo, inviso 2 translate i.q. curo, adiuvo, corrigo a de corporeis b de incorporeis
    viso, -i, -um, -ere 1 io.q. video, specto a active [nonnisi part.præs.] b passive 2 i.q. venio ad videndum, inviso, visito 3 de eo qui ad ægrotum venit 4 i.q inspicio
    visum vide video
    visus, -us m. 1 proprie a sensu activo i.q. aspiciendi vel videndi actus sive facultas b passive 2 translate
    *vita, -æ I generatim i.q. actio vivendi A c.gen. B sine gen. II speciatim A de ratione vivendi B de moribus 1 c, gen. 2 c.adi. 3 nude C sensu temporali vel de singulis momentis vitæ
    vitalis, -e 1 adiective a de eo in quo vita consistit b de eo qui ad vitam pertinet 2 subst.n. plur. i.q. partes corporis in quibus præcipue vita consistit; vitalis vita = terrena vita Gertz S 64, 17, vitalis = vitam præstans 117, 16 (de eucharistiæ sacramento), vitale initium = initium veræ vitæ, vitalia receptacula (in quibus vita sedem habet)
    vitio, -avi i.q. vitium infero, corrumpo
    vitiosus, -a, -um i.q. vitiis plenus, corruptus 1 de homine 2 de rebus
    *vitium, -i i.q. pravitas, corruptio cuiuscumque rei I proprie A de homine 1 de corpore 2 de animo B de rebus II translate sensu morali
    *vito, -avi i.q. effugio 1 pro obi. hominem 2 pro obi. res a corporeæ b incorporeæ
    vitricus, -i m. i.q. matris maritus
    vitta, -æ i.q. ligamentum capitis
    vitulus, -i m. nomen animalis foetum/fetum masculinum in bubolo genere indicans
    vituperium, -i n. i.q. vituperatio 1 c.gen 2 sine gen.
    vivax, -cis i.q. vivdus, vegetus, validus
    vividus, -a, -um 1 i.q. vita et vi præditus, validus 2 i.q. diu vivens, diuturnus; Gertz S = vivificus 148, 17, = vitalis (de eucharistia) quod vide
    ® vivificus i.e. qui vivificat RH sc. lignum crucis Gertz M
    vivo, -xi, -ctum, -vere 1 i.q. in vita sum, vitam ago 2 de modo vivendi
       vivens, -tis de eo qui vivit
    *vivus, -a, -um 1 proprie de animalibus i.q. vita præditus, vivens 2 translate i.q. validus
    *vix 1 de actione i.q. ægre, difficulter 2 c.adi. 3 c.subst. 11, 23 conflictus gessit quorum vix spectator....esse poterat 4 i.q. vixdum
    vixdum i.q. usque ad hoc tempus vix
    *vocabulum, -i i.q. appellatio, nuncupatio, nomen 1 c.gen. a poss. gen. b definitivus qui dicitur 2 c.adi. 3 abs.
       vocabulo i.q. nomine
    vocalis, -e de eo qui vocem habet 1 de homine 2 de rebus; Gertz M II, 312, 22 vocalis = monachus qui suffragii ferendi in capitulis ius habet Ducange
    ® vocaliter = invocando, acclamando Gertz S 138, 13
    vocatio, -nis 1 i.q. reprehensio, vituperatio 2 i.q. exhortatio, invitatio
    vociferor, -atus sum, -ari i.q. vehementer exclamo, magna voce clamo 1 sequitur ut 2 sequitur acc. c.inf. 3 sequitur acc. 4 abs.
    vocito, -avi i.q. nomino 1 de homine 2 de rebus
    voco, -avi I proprie i.q. appello, nomino 1 homines 2 res B i.q. advoco, accerso c i.q. convoco D i.q. evoco E i.q. invoco F i.q. a mortuis excito G i.q. invito H abs. i.q. vocem emitto II translate pro subi res
    vocula, -æ i.q. parva vox
    volatilis, -e i.qui volat
    volatus, -us m. i.q. actio volandi, volatio
    ® volitatio < volito (verbum intensivum) < volare Gertz M I, 219, 18 = saxum per se ipsum movetur RH
    *volo, -volui, -velle 1 i.q. cupio, studeo, opto a c.inf. b c.acc.c.inf. c abs. 2 i.q. significo (c.dat.) 3 vi voluntatis vanescente abundare videtur e.g.281, 26
    volubilis, -e i. qui facile volvitur, circumagitur 1 proprie Gertz M pons volubilis i.e. pons trochleatim elevari potest(trochlea = teutonice die WindeRH 2 translate
    volubilitas, -tis i.q. aptitudo ad volvendum, facilitas qua aliquid movetur 1 proprie 2 translate
    volucer, -cris, -cre 1 proprie i.q. volans, volatilis (subst. f.) 2 translate
    volucritas, -tis i.q. celeritas
    volumen, -inis I proprie de eo qui in gyrum volvitur, flectitur A de bestiis B de rebus 1 de fluviis 2 de nubibus 551, 23 ingens nubium volumen (de tonitru) II metonymice de operibus scriptis III de tempore 344, 15 annuum temporum volumen
    ® voluntarie = sua sponte/ultro RH Gertz S 94, 8, 25
    voluntarius, -a, -um 1 proprie de eo qui sponte agit 2 translate de rebus
    voluntas, -tis i.q. intentio, propositum, sententia 1 c.gen. a subi vel pron.poss. b obi. 2 c.adi. 3 nude
    volupe i.q. iucundum, gratum
    voluptarius, -a, -um i. qui voluptatem affert
    voluptas, -tis 1 generatim i.q. gaudium, lætitia, omne id quo gaudemus tam in bonam partem quam in malam 2 speciatim a c.indicatione sensuum quibus voluptatem percipimus b i.q. libido c de conviviis
    volutuosus, -a, -um i.q. voluptate plenus
    voluto, -avi 1 i.q. mente volvo, cogito 2 i.q. volvendo emitto, fero
    volvo, -vi, -utum, -vere i.q. cogito, reputo 2 i.q. molior, instruo
    vomer, -is i.q. ferramentum aratri quo sulci fiunt
    vomitus, -us m. i.q. vomitio 1 i.q. actio vomendi 2 de eo ipso quod vomitur
    voracitas, -tis i.q. edacitas, inexplebilis edendi aviditas
    vorago, -inis 1 proprie a i.q. hiatus montis vel terræ glacie obductæ 2 i.q. palus vel terra limosa 2 translate
    ® voratus-us m.i.e. actio vorandi Gertz S 88, 14
    vorax, -cis i. qui vorat 1 proprie a de homine b de ave 2 translate
    vos vide tu
    votivus, -a, -um i.q. optatus, secundum votum
    voveo, -vi, -tum, -vere i.q. sollemniter promitto (c.acc.c.inf.)
    *votum, -i n. I proprie de precibus ad deum adhibitis cum sponsione II sensu latiore i.q. preces A c.gen. B c.adi. III i.q. promissum, fides A c.gen. 1 subi 2 obi. B c.adi. C nude IV i.q. voluntas, desiderium A c.gen. 1 subi. vel pron.poss. 2 obi. B c.adi. C nude V de eo ipso quod voto optatur ; Gertz S 158, seq.3 votum = mens, animus
    *vox, -cis I proprie i.q. sonus animantium ore aut alia collisione corporum expressus A hominum 1 c.gen. 2 c.adi. 3 nude B bestiarum C corporum II sensu latiore A de loquendi modis B de usu vel facultate vocis C i.q. dictum, oratio, verbum D i.q. carmen E i.q. clamor F i.q. tenor, sententia G i.q. suffragium H i.q. lingua I i.q. appellatio 1 i.q. actio appellandi, vocandi, nominandi 2 sensu iuridicali
    vulgaris, -e 1 proprie ad vulgus pertinens a subst. m.pl. 388, 26 æqua vulgarium alloquia b adi. 2 i.q. humilis, simplex; Gertz M vulgare = vulgaris sermo
       vulgariter i.q.Danice :214, 4 opp. Latialiter;® Gertz S = ex vulgi loquendi usu 102, 20
    vulgo, -avi 1 i.q. in vulgus enuntio, divulgo 2 i.q. palam facio, patefacio 3 i.q. notum facio, expono
       vulgatus, -a, -um 1 i.q. volgo notus 2 i.q. vulgaris, immundus
    *vulgus, -i n.( Gertz S ter m.) 1 i.q. plebs, populus, turba a c.gen. b c. adi. c nude 2 i.q. multitudo
       vulgo i.q. ab omnibus, passim
    vulnero, -avi 1 proprie i.q. vulnus infligo, saucio 2 translate i.q. frango, vexo
    vulnificus, -a, -um i. qui vulnus infligere potest
    *vulnus, -eris n. 1 proprie i.q. plaga a c.adi. b nude 2 in imagine 3 translate i.q. damnum, clades
    vulpecula, -æ i.q. parva vulpes
    vulpes, -is i. q. nomen animalis
    vultus, -us m. 1 proprie i.q. habitus sive status faciei a c.gen. b c.adi. c nude 2 sensu latiore de forma vel specie totius corporis 3 translate de rebus
    vulva, -æ i.q. membrum muliebre [teutonice `Gebärmutter´RH]



    | A | B | C | D | E | F | G | H | I | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | X | Y | Z |

    Præfatio — Ad usum — Index abbreviationum — Tota editio 1996 — Tota editio 1997


    X
    ® xenia = dona hospitalia Gertz M/RH
    ® xenodochium = deversorium praecipue pro peregrinis Gertz M /RH


    | A | B | C | D | E | F | G | H | I | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | X | Y | Z |

    Præfatio — Ad usum — Index abbreviationum — Tota editio 1996 — Tota editio 1997


    Y
    ® ydeoma =ideoma Gertz S 323, 9
    ® ydolum =idolum
    ® ydropicus = hydropicus i.e. qui aquam intercutem habet
    ® ydus = idus Gertz S 75, 30
    ® ym(p)nus = hymnus, himnus
    ® ymago = imago
    ® ymber = imber
    ® ymmo = immo
    ® ypidumia = epidemia


    | A | B | C | D | E | F | G | H | I | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | X | Y | Z |

    Præfatio — Ad usum — Index abbreviationum — Tota editio 1996 — Tota editio 1997


    Z
    ® zelus = studium, RH ardor Gertz S 60, 3, = invidia, odium 227, 19; Gertz M zelare = studio/ardore aliquem defendere; zelator = fautor RH
    zephyrus i.q. 1 ventus qui ab occasu solis flat 2 i.q. ventus
    ® zizanium Georges zizania-orum Gertz S 230, 9 zizania = herba inutilis (bromus, causa superstitionis RH)
    ® zenodochium = xenodochium
    zona, -æ 1 i.q. vinculum quo cingimur 2 i.q. vinculum dolii 3 de cæli et terræ regionibus



    | A | B | C | D | E | F | G | H | I | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | X | Y | Z |

    Præfatio — Ad usum — Index abbreviationum — Tota editio 1996 — Tota editio 1997